Pod pojęciem fortalicji rozumie się niezbyt wielką, warowną siedzibę mieszkalną należącą do średniozamożnej szlachty, mającą wyłącznie lokalne znaczenie obronne, której formy architektoniczno – przestrzenne wyrastają z tradycji tkwiących jeszcze w średniowieczu. Służące obronie elementy fortalicji były zazwyczaj nie przystosowane do stawiania oporu artylerii i ograniczały się do niezbyt wysokich murów obwodowych, na narożnikach wzmacnianych basztami. […]
SKOTNIKI Dwór. Gmina Samborzec, powiat sandomierski.
Wieś Skotniki co najmniej od I połowy XIV stulecia należała do rodu Bogoriów Skotnickich. W „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego”, wydanym ponad sto lat temu, czytamy: ”…Wieś i folwark w powiecie sandomierskim, gmina Samborzec, odległość od Sandomierza 10 wiorst, 69 domów murowanych, 465 mieszkańców…”. Po raz pierwszy wymieniana w dokumentach w roku 1279, konkretnie: w potwierdzeniu […]
SANDOMIERZ Zamek. Gmina Sandomierz, powiat sandomierski.
Pierwotny gród sandomierski wzmiankowany był już przez Galla Anonima w wieku XI. Stanowił wówczas jedną z książęcych siedzib. Później, w okresie Polski dzielnicowej, był rezydencją sandomierskich książąt. Niewiele wiadomo o zabudowie grodu – prawdopodobnie posiadał on wał drewniano – ziemny. W obrębie obwałowań znajdował się być może grodowy kościółek pod wezwaniem św. Mikołaja oraz pallatium. […]
SANDOMIERZ „Ucho Igielne”. Gmina Sandomierz, powiat sandomierski.
Najazd tatarski z roku 1287 nie spowodował w Sandomierzu zniszczeń. Sprawiły to mury obronne, którymi nieco wcześniej opasano miasto. Mury, niezależnie od swych militarnych funkcji, akcentowały także rolę miasta jako samodzielnego czynnika politycznego. Nic więc dziwnego, że wiele miast w herbie czy w pieczęci posiada mury lub bramę /np. Kraków, Poznań czy Bydgoszcz/. Rozwój Sandomierza […]
SANDOMIERZ Ratusz. Gmina Sandomierz, powiat sandomierski.
Podczas odbudowy Sandomierza po zniszczeniach spowodowanych najazdem Litwinów w 1349 roku wytyczono rynek o wymiarach 100 na 120 metrów oraz wyprowadzone z niego uliczki. Z narożników wychodziły po dwie ulice, a z dłuższych boków rynku jeszcze po jednej, wszystkie w kierunku dróg podmurnych. Powstało w ten sposób 6 bloków zabudowy zawierających łącznie 40 działek, z […]
SANDOMIERZ Brama Opatowska
Sandomierz należy do najstarszych miast w Polsce. Na wysokim wiślanym brzegu powstała osada i gród, który już Gall Anonim nazywa „sedes regni principales” czyli jednym z głównych grodów królestwa. Osada ta stosunkowo wcześnie uzyskała charakter miasta, stając się drugim po Krakowie najważniejszym ośrodkiem handlowym i administracyjnym Małopolski. Znaczenie miasta wynika głównie z jego położenia na […]
PODZAMCZE PIEKOSZOWSKIE Pałac. Gmina Piekoszów, powiat kielecki.
Kielecki Pałac Biskupi, już niedługo po wybudowaniu, uważany był za wzór godny naśladownictwa. Kilkanaście kilometrów na zachód od Kielc, we wsi dziś nazywanej Podzamczem, a położonej w pobliżu Piekoszowa, Jan Karol Tarło pozazdrościwszy rezydencji biskupowi Zadzikowi, postanowił zbudować swój własny „Zamek”. Jeżeli wierzyć legendzie, to bezpośrednią przyczyną stała się odmowa przyjęcia zaproszenia do wcześniejszej siedziby […]
PIŃCZÓW Zamek. Gmina Pińczów, powiat pińczowski.
Bardzo niewiele pozostało dziś z pińczowskiego zamku. W czasach jego największej świetności, przypadających na okres panowania w Polsce Jagiellonów, uważany był /tak twierdzi Jan Długosz/ za jeden z najwspanialszych zamków Małopolski. Jednak początki zamku były znacznie wcześniejsze – na co wpływ miała naturalna obronność miejsca, zmuszająca wręcz do wykorzystania go na budowę, najpierw grodu a […]
PIŃCZÓW Kaplica św. Anny. Gmina pińczów, powiat pińczowski.
Pińczów to powiatowe miasteczko na południe od Kielc, położone w dolinie Nidy. W kołach brydżystów znane jest z głęboko krzywdzącego powiedzonka: „graj, bo w Pińczowie dnieje”. A przecież Pińczów ma bogatą historię i niemałe zasługi dla polskiej kultury. Zawdzięcza to złożom wapienia nazywanego potocznie „pińczakiem”, materiału łatwego w obróbce, a bardzo trwałego w eksploatacji. W […]
PETRYKOZY Kościół parafialny. Gmina Białaczów, powiat opoczyński, woj. łódzkie.
Wieś Petrykozy leży w gminie Białaczów, w byłym województwie piotrkowskim. Najstarszym zabytkiem Petrykozów jest grodzisko, które początkowo badacze traktowali jako wczesnopiastowską strażnicę strzegącą komory celnej na trakcie Żarnów – Skrzyńsko. Późniejsze badania nieco odmłodziły grodzisko i określiły je jako siedzibę rodu Odrowążów, datując jego powstanie na początek XIV stulecia a „zakończenie działalności” – na skutek […]
Najnowsze komentarze