W 1502 roku, podczas jednego z napadów tatarskich, świątynia uległa częściowemu zniszczeniu. Podczas odbudowy przeprowadzanej przez kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego, w znacznym stopniu zmieniono wystrój wnętrza kościoła. Nieco później /kanclerz zmarł 31 grudnia 1532 roku/  powstał najcenniejszy element opatowskiej świątyni – zespół renesansowych na-grobków rodziny Szydłowieckich.
Płytę nagrobną Anny Szydłowieckiej, córki kanclerza, wykonał w 1536 roku przybyły z Italii Bernardo Zanobi de Gianotis. Nad nią umieszczono dziecięcy nagrobek jej brata, Ludwika Mikołaja, przypisywany samemu Bartłomiejowi Berecciemu, pochodzący z roku 1525. I wreszcie dzieło najznakomitsze, nagrobek Krzysztofa Szydłowieckiego.
Nagrobek ten, początkowo znajdował się w prezbiterium. Przeniesiony do transeptu na początku XVIII stulecia, został  wadliwie zestawiony. Wykonali go w latach 1533-36 dwaj Włosi, zatrudnieni uprzednio przy budowie wawelskiej kaplicy Zygmuntowskiej, sieneńczyk Giovanni Cini i rzymianin Bernardo Zanobi de Gianotis. Nieprawidłowy montaż bardzo popsuł kompozycję nagrobka, niwecząc jego architektoniczną zwartość, ale mimo tego dzieło reprezentuje bardzo istotny etap na drodze rozwoju renesansowych nagrobków polskich .
Centralny element stanowi płyta przedstawiająca kanclerza w pozycji leżącej. Szydłowiecki ubrany jest w przepyszną zbroję, a materiał z którego płytę wykonano – brąz – znakomicie oddaje charakter materiału z którego w rzeczywistości zrobiono zbroję. Nie wykluczone, że Szydłowiecki, który nagrobek zamówił jeszcze za życia, szczegółowo określił jak ma zostać przedstawiony /i w towarzystwie jakich atrybutów swej potęgi i władzy/. Ale już tylko talent artysty sprawił, że twarz kanclerza oddana została z mistrzowskim, portretowym niemal realizmem.
Poniżej postaci kanclerza umieszczono płytę o charakterze fryzu nazywaną „Lamentem opatowskim”. Jest to dzieło pod każdym względem wyjątkowe. Tematem, jak zresztą sama nazwa wskazuje, jest scena zbiorowego żalu i rozpaczy, żalu spowodowanego być może śmiercią kanclerza, czy też jak utrzymują niektórzy, żałoby wywołanej zajęciem przez Turków wyspy Rodos w roku 1523 / będącej do tego czasu we władaniu Joannitów/. Partię środkową „Lamentu”, skomponowanego na zasadzie tryptyku, tworzy grupa ludzi siedzących przy stole. W grupie tej łatwo rozpoznać można postać hetmana Jana Tarnowskiego, a towarzyszą mu prawdopodobnie związani z królewskim dworem humaniści. Postać zajmująca centralne miejsce, nie przypomina jednak wcale króla Zygmunta I, i to ani wyglądem ani nawet strojem.
Twórca „Lamentu” nie jest znany. Mógł być nim Polak, lecz równie dobrze i Włoch, bowiem wielu z nich zdołało wówczas silnie wrosnąć w polską rzeczywistość. Pewne jest też, że odlane w brązie dzieło powstało w Krakowie i że jego autor był doskonałym fizjonomistą, a można by nawet rzec, że także kimś w rodzaju prekursora dzisiejszych reżyserów wielkich zbiorowych scen w widowiskach dramatycznych czy operowych. Paradoksem czasów renesansu jest to, że „Lament opatowski”, dzieło tak pełne życia, może stanowić element nagrobka, i że nie ma w tym doprawdy niczego niestosownego!

Oznaczone: Autor: Roman Mirowski

Pozytywnie zakręcony pasjonat kielecczyzny, absolwent Politechniki Świętokrzyskiej. Fotografuje co nieco i jako tako. Opisuje jak umie i stara się uratować od zapomnienia wszystko co się da :)

Bez komentarza

Skomentuj

Blue Captcha Image

*

MICHALCZYK WŁADYSŁAW EUGENIUSZ (1916-1994)

Władysław Eugeniusz Michalczyk urodził się 10 maja 1916 r. w Daleszycach (powiat kielecki), a jego rodzicami byli Jan (ur. 3 […]

MALICKI JÓZEF (1893-1953)

Józef Malicki urodził się 15 stycznia 1893 r. w Krasocinie, był synem Kazimierza i Katarzyny z Łapotów, którzy wzięli ślub […]

BORKOWSKI JAN WIKTOR (1885-1956)

Jan Wiktor Borkowski (wł. Jan Wiktor Dunin-Borkowski h. Łabędź) urodził się 7 czerwca 1885 r. w Dąbrowie Górniczej, był synem […]

MALSKA FLORENTYNA Z ZIELIŃSKICH i MALSKI KAROL

Prezentowany tekst jest rozszerzoną wersją opublikowanego na łamach czasopisma „Świętokrzyskie” Niewiele osób zapisało się w dziejach Kielc w tak chwalebny […]

JANOTA BZOWSKI JERZY (1906-1941)

Autor: Grzegorz Dąbrowski, Adam Malicki   Ziemia Włoszczowska ma wielu bohaterów o których pamięć warto podtrzymywać i upowszechniać wśród kolejnych […]

TEREK STANISŁAW – kowal z Kossowa

Stanisław Terek urodził się 20 kwietnia 1914 r. w Kossowie, a jego rodzicami byli Antoni (ur. 1876, zm. 1947) i […]