Wieś Raszków położona jest w gminie Słupia Jędrzejowska, 8 kilometrów na południe od „stolicy” gminy. Wymienia ją Długosz w Liber Beneficiorum jako „Rasków” w parafii Słupia, należącą do Jan i Mikołaja Odrowążów. Wieś liczyła wówczas 21 łanów kmiecych, z których dziesięcinę otrzymywała prepozytura krakowska. W 2. połowie wieku XVII figuruje w hipotekach jako właściciel wsi pan Remigian Raszowski, a wieś nosi nazwę „villa Raszczo„.
W latach 1775 do 1834 właścicielami Raszkowa byli Wielogłowscy. Pod koniec okresu ich władania wsią, w roku 1832, w skład założenia dworskiego wchodziły (prócz dworu): oficyna, kuchnia, stodoły, cembrowana studnia, browar oraz „staynie i okoły na inwentarze przyzwoite, wystawione przez Dzierżawcę na utrzymanie” – o czym informuje zachowany inwentarz. Od roku 1834 właścicielem wsi (a także folwarków Wielkiepole i Zagórze) staje się Kazimierz Skorupka. Niedługo potem znowu zmienia się dziedzic – zostaje nim Antoni Plewiński, ale chyba tylko po to by dobra sprzedać kolejnemu właścicielowi, Leopoldowi Blaskiemu. Blascy „trzymają” Raszków do roku 1893, kiedy to drogą licytacji (przeprowadzonej przez Towarzystwo Kredytowe Ziemskie) nabywa majątek Julian Sikorski, ostatni dziedzic „na Raszkowie„, pozbawiony potem własności na mocy dekretu o reformie rolnej z roku 1946.
Początków powstania raszkowskiego dworu, jak dotąd, nie udało się precyzyjnie określić. Prawdopodobnie zbudował go Stanisław Wielogłowski pomiędzy rokiem 1780 a 1790, ale być może dworskie piwnice zawierają elementy o stulecie starsze. Zdaniem Joanny i Edwarda Ćwiertaków takie datowanie możnaby uzasadnić zastosowaniem mansardowego dachu, bardzo wówczas modnego i popularnego. Inwentarz z roku 1834 informuje, ze dwór był „w połowie opustoszały, w drugiej mający kilka pokojów mieszkalnych„. Analizując ten inwentarz oraz opis z roku 1847, Ćwiertakowie stawiają tezę, że dwór chyba do połowy XIX wieku nie był w pełni ukończony.
Pod koniec lat 50. XIX stulecia dwór palił się, po czym został przez Leopolda Blaskiego nie tylko „naprawiony„, ale także „znakomicie ulepszony„. Wykonano nowe stropy, wyremontowano facjatę, wykonano wreszcie schody, których w poprzedniej fazie istnienia dworu w ogóle nie było. Nad wejściem głównym zamontowano balkon. Pod koniec XIX stulecia, ówczesny właściciel dokonał przebudowy dworu w oparciu o projekt Władysława Żychiewicza. Zmiany w niewielkim stopniu dotyczyły układu wnętrz, skupiono się raczej na uświetnieniu elewacji.
Do dworu dojeżdżało się aleją wysadzoną kasztanami i jesionami. Budynek dworu otacza park, o drzewostanie dziś mocno „zdziczałym”, przez co jego założenia kompozycyjne stały się mało czytelne. Nie zachowała się w pełni zabudowa folwarczna. Część budynków już nie istnieje, inne podobny los spotka zapewne w niedalekiej przyszłości. Najlepiej przetrwał budynek piętrowego spichlerza, zlokalizowany na południe od dworu, usytuowany na jego osi. Spichlerz ma architekturę późnoklasycystyczną o elewacjach opracowanych – jak na obiekt tego typu – wyjątkowo starannie. Prócz zwykłej spoinowanej cegły, jako element zdobiący użyto zendrówki oraz specjalnych kształtek ceramicznych, zapewne wykonanych we własnej cegielni „odległej zaledwie o dwie wiorsty„. Niewiele mniej starannie wykończone były elewacje zrujnowanych dziś
stodół oraz muru, łączącego spichlerz ze stodołą, stanowiącego „oprawę” bramy, potem uznanej za niepotrzebną i zamurowanej.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
