Sława gminy Iwaniska wynika z faktu, że na jej terenie znajduje się zamek Krzyżtopór, który choć jest już tylko ruiną, przyciąga co roku tysiące turystów. Dodatkową atrakcję gminy stanowią organizowane na krzyżtoporskich błoniach doroczne turnieje rycerskie, w których coraz liczniejsze rzesze miłośników starej „barwy i broni” prezentują znajomość i umiłowanie rycerskiego kunsztu. Położone kilkanaście kilometrów od Opatowa Iwaniska przez ostatnie dwadzieścia parę lat przyłączone były do województwa tarnobrzeskiego – teraz powróciły do kielecko – świętokrzyskiej „macierzy”.
Wieś Iwaniska była kiedyś miastem. Nazywana też była Uniszowem, a właściwie to na przemian osadę nazywano Uniszowem bądź Iwaniskami /Iwaniska villa alias Uniszow/. W opisie z wizytacji miejscowego kościoła, dokonanej w roku 1646, zanotowano, że erekcja pierwszej świątyni parafialnej miała miejsce w roku 1403, dzięki krakowskiemu biskupowi Piotrowi Wyszowi, który plebana z Uni-szowa/Iwanisk uposażył polami i łąkami przy drodze wiodącej do Połańca, dwoma karczmami przy trakcie prowadzącym do Szydłowa oraz młynem napędzanym wodami rzeki Koprzywianki. W opisie, będącym owocem owej wizytacji zapisano też, że kościół był drewniany i stanowił filię parafii mieszczącej się w Ujeździe, przy zamku Krzyżtopór. Kościół miał potrójne wezwanie: Bożego Ciała, Nawiedzenia Najświętszej Panny Marii i św. Katarzyny.
W roku 1415 wzmiankowany jest Mathias de Iwaniska, pieczętujący się herbem Łodzia, zaś w roku 1450 nastąpiło przeniesienie wsi /w dokumencie nazywanej Uniszowem/ na prawo średzkie, stanowiącej wtedy własność Jana Głowacza z Oleśnicy. Długosz wymienia osadę jako własność Oleśnickich, podobnie jest w dokumentach z końca XV i z początków XVI stulecia. W roku 1529 osada „posiadała karczmę z rolą, kmieci na łanach i zagrodników”. Lokacja miasta nastąpiła w pierwszej połowie wieku XVI – z danych, obciążonych jednak pewną dozą niepewności wynikałoby, że w roku 1520 spisany został tu statut cechu kowali, zaś w 1550 Marcin Zborowski, dziedzic Iwanisk, wydał przywilej dla cechu szewców. Z całą jednak pewnością miasto istniało już w roku 1570, w 1578 „ex eodem oppido pobieranych było 16 florenów szosu” – pisze profesor Feliks Kiryk. Miasto zamieszkiwało wówczas „44 rzemieślników, 19 gorzelników, 15 chałupników oraz 17 Żydów”.
Przed rokiem 1646 fara z Iwanisk „organizacyjnie” połączona była z macierzystym kościołem z Ujazdu. Przy farze znajdowała się szkoła parafialna i szpital /dziś nazwalibyśmy go raczej hospicjum/ przeznaczony dla ubogich. W roku 1657, po około stu latach względnie pomyślnego rozwoju, miasto zostało zniszczone.
Na miejscu pierwotnego kościoła parafialnego zbudowany został w roku 1718 nowy kościół, także drewniany. Kiedy spłonął w roku 1898, wzniesiono obecną, neogotycką świątynię, tym razem z materiałów w pełni ogniotrwałych. Autorem projektu był Antoni Wieczorkowski, a budowa trwała pięć lat – od roku 1900 do 1905. Budowę rozpoczął proboszcz ks. M. Finakiewicz, a zakończył ks. Henryk Skowierzak. Konsekracja odbyła się w roku 1917. Podczas działań wojennych w latach 1944-5 kościół został uszkodzony. Odremontował go w roku 1951 ks. Kazimierz Wiechecki. Wystrój wnętrza i wyposażenie kościoła są nowe. Zachował się tu jedynie osiemnastowieczny, barokowy kielich, zdobiony medalionami z postaciami świętych.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
