Pierwszy kościół w Zborówku, powstał w roku 1085 z fundacji Władysława Hermana. Patronami kościoła byli św. Idzi i św. Mikołaj. W roku 1326, z którego pochodzi pierwszy zapis o tutejszej parafii, dzisiejszy Zborówek nazywał się Bansowa Episcopalis – Beszowa Biskupia. Nazwa Zborówek utrwaliła się, zdaniem księdza Wiśniewskiego, dopiero od połowy XV stulecia.
Istniejący do dzisiaj drewniany kościół powstał w roku 1459. O tym właśnie obiekcie pisze w Liber Beneficiorum Jan Długosz. W roku 1598 zanotowano, że dach kościoła jest w dobrym stanie, a w dzwonnicy wiszą dwa dzwony. Bliżej nie określony remont miał miejsce około połowy XVI stulecia, gdyż kościół w roku 1654 poddano ponownej konsekracji. W roku 1783 stan kościoła był nienajlepszy – zapisano, że był stary i spróchniały. Przy kościele dostawiona była zakrystia i babiniec (czyli kruchta).
W roku 1881 świątynię ze Zborówka tak opisano w „Przeglądzie Katolickim”: „Mały to kościółek, z wysokim spadzistym dachem i z dala na całą okolicę widzialny, bo na wysokiej wzniesiony górze…”.
Kiedy zdaniem miejscowej społeczności „…kościół …okazał się za szczupły, to dnia 15 kwietna 1906 r., parafianie uchwalili przystąpić do budowy nowego kościoła przy pomocy księcia Macieja i Róży z Potockich Radziwiłłów...” – pisze ksiądz Wiśniewski. Oprócz przypadających na nich składek, książęca para obiecała jeszcze dodatkowe 5 tysięcy rubli. Opracowanie projektu zlecono architektowi gubernialnemu z Kielc, Stanisławowi Szpakowskiemu. Bardzo szczęśliwie się stało, że przy budowie nowego kościoła nie zniszczono starego. Ksiądz Wiśniewski pisze, że zadecydowały o tym względy ekonomiczne. Cytowana przez niego uchwała, podjęta 15 lutego 1908 roku mówi: „Ponieważ budowa całego nowego kościoła ze względów materialnych tj. lat klęskowych, byłaby niemożliwą, postanowiono dawny kościółek pozostawić jako prezbiterium, do którego przystawi się nawa stosownie do planów. Prezbiterium zaś i wieże można będzie i później podług planów przybudować”. Jak widzimy – zbawienne dla drewnianego blisko pięćsetletniego kościółka okazały się „lata klęskowe” – te sprzed 1908 roku i te jeszcze bardziej „klęskowe”, lata I wojny światowej.
Przy dobudowywaniu nowej nawy zlikwidowano zachodnią ścianę starego kościoła, obie kruchty i aneks przy prezbiterium. Przekształcono też ostrołukowy otwór tęczowy. Kościół składał się odtąd (i tak jest do dzisiaj) z części nowej – ceglanej nawy i części starej, drewnianej, która służyła jako prezbiterium. Stary kościół ma konstrukcję zrębową, a jego dach jest klasycznym przykładem typu małopolskiego, o wspólnych połaciach, jednej kalenicy i więźbie storczykowej z „zaskrzynieniami”, które tutaj przykryte są osobnymi daszkami pulpitowymi. Dwuspadowy, gontowy dach znad prezbiterium przechodzi w trójpołaciowy, także trójpołaciowy dach nakrywa zakrystię. Gontowe pokrycie ma również wieżyczka na sygnaturkę, górująca na dachem starego kościoła. Jest ona sześcioboczna w planie, z arkadkową latarenką i baniastą kopułką.
Nowa, zaprojektowana przez Szpakowskiego, część kościoła jest „ceglana, nieoszabrowana” – z uznaniem pisze o niej ksiądz Wiśniewski – „sufit wygięty w półkole, sklepienie…sztuczne, bardzo udatnie wykonane z desek, wspiera się na przyściennych filarach. Styl nowego kościoła przypomina przejściowy z romańskiego do gotyku. Portal z ciosu, szeroki, romański…”.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
