Parafia w Rachwałowicach istniała na pewno już w roku 1325, a ks. Stanisław, plebanus de Raphalowicz płacił wówczas 7 skojców i 5 denarów świętopietrza. O kościele w Rachwałowicach w dekanacie witowskim pisze też Długosz, informując ponadto, że dziedzicem, jest tu Tomasz Rachwałowski, Grzymalita. Gdy pierwszy kościół w Rachwałowicach – czy to ze starości, czy od pożaru – istnieć przestał, ks. kanonik Kiejewski zapisał: „Tegoż 1542 r wystawiłem kościół parafialny razem z dzwonnicą i nikt mi nie pomógł. Nabyłem też trzy dzwony i sygnaturkę.” Niedługo potem kościół „wpadł w ręce heretyków” /aż do roku 1596/, a parafianie musieli na mszę wędrować do Przemykowa. Odebrał kościół heretykom ksiądz Piotr z Wiskitek, proboszcz Przemykowa i Rachwałowic, profesor UJ i doprowadził do konsekracji świątyni w dniu 23 novembris 1616. W międzyczasie – odebrany innowiercom obiekt był mocno zrujnowany – dziedzic Marian Laskowski zdołał wybudować w 1614 roku nowy kościół. Pierwszy opis tego kościoła przeczytać można w dokumencie z wizytacji z roku 1731: dach pokryty był gontem, wieńczyła go sygnaturka, strop był drewniany, zakrystia ciemna, a na cmentarzu stała wyremontowana dzwonnica z dwoma dzwonami. Niewiele wnosi też opis z roku 1783. Pod koniec XVIII stulecia i na początku XIX stan kościoła był zły. Remont odbył się dopiero w roku 1845 i wcale wszystkiego nie załatwił. Pisano, ze konieczny jest remont podmurówki i nowy gont na dachach. „Mierny” był też stan kościoła w opisie zachowanym w aktach Dyrekcji Ubezpieczeń. Planik znajdujący się w tych aktach wskazuje, ze układ pomieszczeń kościoła był wówczas niemal taki sam jak dzisiejszy: brak na nim tylko zachodniej kruchty /dostawionej w roku 1919/. Od roku 1952 do 1994 wykonano szereg prac, dzięki którym obecny stan kościoła uznać można za dobry.
Kościół stoi w środku wsi, na wzgórku, przy skrzyżowaniu dróg. Jest orientowany i składa się z kwadratowego trójnawowego korpusu i węższego /szerokość równa szerokości głównej nawy/ prezbiterium, zakończonego trójbocznie. Zakrystia dobudowana jest do północnej ściany prezbiterium, od południa i zachodu do nawy przylegają kruchty.
Modrzewiowy zrąb kościoła ustawiony jest na kamiennej podmurówce. Spinają go od wewnątrz i od zewnątrz lisice, skręcone śrubami. Dach dwupołaciowy, o wspólnej kalenicy, nad prezbiterium przechodzący w trójpołaciowy. Nad nawami bocznymi – według typu małopolskiego – dach z zaskrzynieniami spływa poniżej poziomu okapu prezbiterium. Dachy zachodniej kruchty i zakrystii są pulpitowe, kruchta południowa nakryta dachem dwuspadowym. Wszystkie pobite gontem.
Ciekawie rozwiązana jest zachodnia fasada kościoła; jej część dolna ma formę prostokąta ze ściętymi górnymi narożnikami, górną tworzy cofnięty mocno trójkątny półszczyt, a obydwie rozdziela wydatny, gontowy daszek okapowy. Wszystkie elewacje kościoła pokryte są pionowymi szalunkami, pod którymi jest dość wydatny okapnik, osłaniający podmurówkę i przyciesie. Oszalowanie zwieńczone jest gzymsem deskowym.
Polichromowane wnętrza nakryte są płaskimi stropami. Zwraca w nich uwagę starannie wykonany detal – otworu tęczowego, filarków, pilastrów, obramień otworów. Na kamiennej mensie ołtarza wyryte są: data 1614, herb Korab i napis mówiący o fundacji kościoła.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
