„O dwie mile na zachód od Chęcin, w miejscowości górzystej, gdzie przepływa rzeka Łosośna, dopływ Nidy, zasiadł prastary gród piastowski – Małogoszcz” – zapisał Rawita Witanowski.Obecnie jest tylko wsią (prawa miejskie utracił w 1869 roku), ale dzięki blisko dziewięciuset latom istnienia, Małogoszcz zalicza się do najstarszych osad grodowych i wczesnomiejskich na te-renie Małopolski. Pierwsza wzmianka o Małogoszczu pochodzi z roku 1136 i zawarta jest w słynnej bulli gnieźnieńskiej. W roku 1224 kasztelanem małogoskim był Dobiesz, po nim Mirosław (1229)a potem Wojsław (1256). Początek miasta wiążę się zapewne z upadkiem grodu, ale daty tego wydarzenia ustalić precyzyjnie się nie da. Wiadomo, że miasto istniało już przed wstąpieniem na tron Kazimierza Wielkiego, ale dokument, chociaż którym występuje jako miasto pochodzi dopiero z roku 1342. W nim król Kazimierz uposaża parafialny kościół św. Mikołaja obszarami leżącymi na terenie miasta: „in oppido nostro partem oppidi sub ecclesiae iacentem”. Dokument ten zarazem, jak uważa profesor Feliks Kiryk: „poświadcza dawność lokacji miasta, gdyż rejestruje osadę miejską, zabudowana i zasiedloną wokół rynku oraz kościół parafialny (wzniesiony tu niewątpliwie równocześnie z pierwszymi zabudowaniami miejskimi) – zasadzonej na dogodnym terenie w sąsiedztwie dawne-go grodu kasztelańskiego”.
Kościół, który powstał tu już w 1. połowie wieku XII, zbudowany został z drewna na terenie podgrodzia. Spłonął potem podczas tatarskiego najazdu. Następny kościół, także drewniany, wzniesiono na tym samym miejscu, na którym stoi obecna świątynia. Nastąpiło to, zdaniem Rawity pod koniec XIII stulecia, lub na początku XIV. Uposażenie kościoła znacznie powiększył w roku 1342 król Kazimierz, choć istnieje też hipoteza, ze zbudował on nowy, murowany kościół. Drewniana świątynia przetrwała ponoć do schyłku XVI stulecia. Wówczas proboszczem został ksiądz Jakub Bieda Chrostkowski, absolwent Wszechnicy Jagiellońskiej, wyświęcony na kapłana w roku 1586. Gdy powrócił do swego rodzinnego Małogoszcza i: „rozpoczął obowiązki misjonarskie…widząc ruinę kościoła parafialnego, ufny w pomoc Bożą i ludzką, rozpoczął w 1591 roku budowę nowej świątyni z kamienia i cegły.”
Już w roku 1593 „stanęło prezbiterium”, trójprzęsłowe, zamknięte trój-bocznie, z przybudówką od strony północnej, zawierającą zakrystię i skarbczyk. W roku 1595 dokończono dwuprzęsłową nawę, szerszą i wyższą od prezbiterium. Przy nawie, od południa i północy, dostawiono dwie kaplice: św. Anny i Matki Bożej. Ponadto od północy /na zachód od kaplicy powstała jeszcze jedna przybudówka, pięcioboczna, z kruchtą w przyziemiu i składzikiem na piętrze. Nawę i prezbiterium przykrywają sklepienia kolebkowo – krzyżowe, w zakrystii, składziku i kruchcie są sklepienia kolebkowe, zaś w kaplicach, otwartych do nawy arkadami, kopuły na pendentywach.
Konsekracji dokonał w roku 1595 „dawny proboszcz, a obecnie książę Kościoła, Piotr Tylicki dnia 15 października 1595”. Kościół otrzymał wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W roku 1642 od zachodu dobudowano czworoboczną i czterokondygnacyjną wieżę. Do niej w roku 1894 dostawiono jeszcze kruchtę.
Przy kościele stoi plebania, zbudowana na przełomie XVI i XVII stulecia. W tejże plebanii, w czasie powstania styczniowego, mieścił się sztab generała Mariana Langiewicza.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
