OKSA Wieża – dzwonnica przy kościele parafialnym p.w. św. Mikołaja. Gmina Oksa, powiat jędrzejowski.

Miasto Oksa powstało w roku 1554 ze wsi Tworów dzięki przywilejowi Zygmunta Augusta uzyskanemu przez jej właściciela Imć Pana Mikołaja Reya z Nagłowic. Oksza – takim herbem pieczętowali się Reyowie i od niego nazwali miasto – uzyskała prawo niemieckie, uwolnienie mieszczan od ceł i myta na lat 12, dwa jarmarki rocznie i targ co wtorek. Akt erekcyjny napisał osobiście Pan Mikołaj, dowodząc w ten sposób, że twórczość legislacyjna także nie jest mu obca. W roku 1570 syn Mikołaja, Andrzej, „również jak ojciec gorliwy, kalwin wystawił w Oksie zbór i szkołę” – pisze ksiądz Wiśniewski. Wymurowany z białego kamienia i cegły obiekt służył kalwinom ponad sto lat. Odbywały się tu liczne synody. Na ostatnim, któremu przewodniczył Jan Dębicki, było 11 ministrów i 10 szlachty.
W roku 1678 kościół oddany został katolikom i stał się filią parafii z Konieczna, a „rządcami” kościoła – jędrzejowscy cystersi. Samodzielną  parafię utworzono tu dopiero na początku XVIII stulecia.
Świątynię zbudowano na planie greckiego /równoramiennego/ krzyża, utworzonego z jednoprzęsłowych, prostokątnych ramion i środkowego kwadratu. Ponieważ kościół jest orientowany – prezbiterium zajmuje wschodnie ramię krzyża, nawą jest ramię południowe i środkowy kwadrat, zaś ramiona północne i południowe pełnią funkcje kaplic. Dodatkowo od zachodu dobudowana była kruchta i przy północnej ścianie prezbiterium – maleńka zakrystia. W wieku XIX nową, dużą zakrystię dobudowano od wschodu, na przedłużeniu prezbiterium. Kościół nakrywają dwuspadowe dachy.
W latach 1762-3 cystersi przeprowadzili w kościele gruntowny remont – wykonano wówczas nowe sklepienia i położono nowy dach. Podczas tego remontu albo nieco później, ale z pewnością przed rokiem 1798, w stu procentach dotąd murowany kościół z Oksy wzbogacony został o  fragment będący architekturą drewnianą. Jest nim wieża – dzwonnica umieszczona nad murowaną i przesklepioną kruchtą. Trzon dzwonnicy mającej w podstawie kwadrat jest węższy od niosącej go kruchty. „Przejście” między trzonem i szerszą  kruchtą przykrywa gontowy dach o trzech połaciach.
Wieża, jak na dzwonnicę przystało,  ma konstrukcję słupowo – ryglową. Umieszczona nad trzonem izbica jest  nieznacznie nadwieszona. Przykrywa ją czteropołaciowy, łamany dach polski pobity gontem. Zarówno izbica jak i trzon mają pionowe   ściany osłonięte szalunkiem z pionowo przybitych desek. Obecnie ściany izbicy nie posiadają już otworów dzwonowych, bowiem wieża utraciła funkcje dzwonnicy odkąd wybudowano nową, stojącą obok głównej bramki prowadzącej na kościelny cmentarz.

Oznaczone: drewno, dzwonnicaAutor: Roman Mirowski