NICOLAUS SZAFRANIECZ 1537
Dzwon „Szafraniec” pochodził z czasów sprzed lokacji miasta i był wyjątkowo cennym dla jego historii zabytkiem. Umieszczone na nim herby Stary Koń i Jastrzębiec w sposób bezsporny rozstrzygają współczesne wątpliwości związane z miejską heraldyką, wskazując na to, jakie zwierzęta znalazły się w herbie Włoszczowy. Treść inskrypcji wraz z informacją, że na płaszczu dzwonu znalazł się także krzyż z herbami podał ksiądz Jan Wiśniewski w 1932 r. Wcześniejsze wzmianki włoszczowskich proboszczów: księży Grzegorza Augustynika i Aleksandra Majewskiego określają dzwon jako „Szafraniec” i podają rok 1717 jako datę jego odlania. To błędne odczytanie daty, nieznajdujące uzasadnienia w historii, wskazuje na dość znaczne zniszczenie dzwonu, które utrudniało prawidłowe odczytanie inskrypcji. Dzwon, wielokrotnie naprawiany – o czym wiemy z Kroniki Parafialnej, jeszcze na początku XX w. bił na Anioł Pański. Ksiądz Augustynik podaje wymiary dzwonu: 28 cali (71 cm), a średnicy u dołu łokieć (57,6 cm). Z kolei ksiądz Majewski inskrypcję na płaszczu dzwonu rozwija: „Nicolaus Szafraniecz de Pieskowa Skała” i podaje jego inne, mniejsze wymiary: 16 cali (40,64 cm) wysokości i 21,5 cali (54,61 cm) średnicy na dole. Ponieważ podaje także wymiary pozostałych, sąsiednich dzwonów, to na podstawie grafiki zamieszczonej w „Biesiadzie Literackiej” w 1897 r. możemy stwierdzić, że raczej te wymiary są prawidłowe. Z opisów włoszczowskich proboszczów wynika bowiem, że w XIX w. „Szafraniec” wisiał w dzwonnicy przed kościołem parafialnym pośrodku, jako największy z trzech dzwonów.
Warto zauważyć, że wymieniony w inskrypcji Mikołaj to pierworodny syn
Hieronima Szafrańca i Zofii Zborowskiej (założycieli miasta Włoszczowa).
Przekazanie dzwonu z imieniem pierworodnego do odległej od Pieskowej
Skały Włoszczowy z pewnością świadczyło o ojcowskiej radości i dumie. Mogło
także już wtedy wskazywać na ambitne plany Hieronima Szafrańca utworzenia
miasta z niewielkiej wsi, leżącej na połnocnych krańcach jego dobr.
“Szafraniec” został wymieniony w 1941 r. w wojennym spisie zabytkowych
dzwonow diecezji kieleckiej wnioskowanych do zwolnienia z rekwizycji.
Lokalna pamięć także potwierdza brak konfiskaty włoszczowskich dzwonow
w czasie II wojny światowej. Dzwon po raz ostatni został wymieniony
w katalogu zabytkow – inwentarzu wykonanym przez konserwatorow sztuki
w 1955 r. Potwierdzili oni wowczas datę 1537 z płaszcza dzwonu podaną
przez ks. Wiśniewskiego.
Niestety nie ma już dzwonu “Szafraniec”. Ten bardzo cenny zabytek zaginął
po 1955 r. w niewyjaśniony sposob.
Literatura:
• ADK, Akta kurialne ogólne. Sprawozdania o dzwonach kościelnych zabranych przez władze niemieckie 1941–1947, sygn. OD-11/4.
• Augustynik G., Opis Kościoła parafialnego w Mieście Włoszczowie sporządzony przez Ks. G. Augustynika, według rozporządzenia Jaśnie Wielmożnego Księdza Biskupa Kieleckiego Tomasza Kulińskiego z dnia 27 stycznia 1884 roku, Włoszczowa 1884, s. 2.
• Kronika Parafialna Parafii Wniebowzięcia NMP we Włoszczowie 1884–1982, rps. karty nienumerowane, zapis z roku 1902.
• Łoziński J., Wolff B., dz. cyt., s. 63.
• Majewski A., dz. cyt., s. 820–821.
• Wiśniewski J., dz. cyt., s. 280
