Centralny punkt opactwa stanowił kościół. Zbudowano go w stylu późnoromańskim z szydłowieckiego piaskowca i cegły. Podobnie jak kościoły w Wąchocku, Koprzywnicy i Jędrzejowie budowę prowadził warsztat mistrza Simona, pochodzącego z Italii. Powstała trzynawowa bazylika filarowa z czteroprzęsłowym korpusem, transeptem, jednoprzęsłowym prezbiterium i z dwoma kaplicami otwartymi w stronę transeptu. Arkady międzynawowe posiadają półkoliste łuki, zaś arkady z naw bocznych i kaplic otwierające się do transeptu mają już łuki ostre. Kościół posiada sklepienia krzyżowo – żebrowe z ozdobnymi, płaskorzeźbionymi zwornikami.
Elewacje sulejowskiego kościoła są dość skromne, mają jednak typowe dla okresu w którym budowla powstała oprofilowania okienne, koliste okna w ścianach szczytowych, oraz lizenowo – skarpowe wzmocnienia narożników. W fasadzie, przy wejściu do północnej nawy, znajduje się romański tympanon, wcześniejszy od kościoła, pochodzący z przełomu XI/XII stulecia. Wnętrza kościoła posiadają bogate, wczesnobarokowe wyposażenie. Szczególną uwagę zwraca umieszczony w ołtarzu transeptu gotycki krucyfiks z II ćwierci XV wieku.
O ile kościół zachował się bardzo dobrze /w XIX stuleciu zrekonstruowano sklepienie prezbiterium, a w latach dwudziestych XX stulecia przebudowano ściany szczytowe/, to klasztor, niestety, w większości znajduje się w ruinie. Najlepiej przetrwało jego wschodnie skrzydło z kwadratowym kapitularzem o czteropolowym sklepieniu, podpartym w środku kolumną z rzeźbioną liściastą głowicą i podobnie dekorowanymi wspornikami przyściennymi. Kapitularz jest znacznie późniejszy od kościoła, czego dowodem jest jego sklepienie, o konstrukcji już właściwie gotyckiej. Częściowo zachował się też krużganek, otaczający kwadratowy wirydarz.
Z późnogotyckich obwarowań wokół opactwa, pochodzących z przełomu XV/XVI stulecia, zachowały się długie odcinki murów obwodowych, wzdłuż których dostawiono od wewnątrz, w okresie pomiędzy XV a XIX wiekiem, różne budynki mieszkalne i gospodarcze, wykorzystywane obecnie na cele turystyczne. Sylwetę opactwa urozmaicają liczne wieże. Najstarszą z nich jest gotycka baszta zwana Mauretańską, zbudowana w końcu XV stulecia z kamienia i cegły. Kolejna, wieża Rycerska, także XV – wieczna, wzniesiona z kamienia, pierwotnie była wieżą bramną. Na wyróżnienie zasługuje też renesansowa baszta północno – zachodnia, wybudowana w połowie XVI stulecia, zwieńczona attyką wycinaną w półkola. Najbogatszy hełm nakrywa obecną wieżę bramną, czyli Krakowską. Dolne partie tej wieży są starsze; nadbudowano ją w połowie XVIII stulecia, a ozdobny hełm wykonano w wieku XIX.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
