„Oleśnica jest to starożytne gniazdo słynnego rodu Oleśnickich herbu Dębno” – tak swój tekst o Oleśnicy rozpoczyna ksiądz Wiśniewski. Dziś Oleśnica jest wsią, stolicą gminy, ale ma w swej historii okres, kiedy była miastem. Prawa miejskie /magdeburskie/, na mocy królewskiego zezwolenia, uzyskał dla Oleśnicy w roku 1546 spadkobierca Oleśnickich, Mikołaj Odnowski, kasztelan przemyski. Przywilej nadawał też powstającemu miastu dwa jarmarki rocznie /na Wniebowzięcie NMP i na św. Urbana/, targ w każdą sobotę i 8 lat wolnizny. Mimo tego osadzanie miasta przebiegało powoli. Zabudowa skupiała się przy rynku /najgęściej zabudowanym/ i na czterech wychodzących z niego ulicach. W roku 1591 w Oleśnicy zamieszkiwało około 600 mieszkańców, ale rzemieślnicy stanowili wśród nich zdecydowaną mniejszość.
Pierwsza wzmianka o tutejszej parafii /plebanem był wówczas Marcin/ pochodzi z roku 1326, ale musiała ona powstać dużo wcześniej – pod koniec wieku XII lub na początku XIII. W prezbiterium obecnego kościoła wmurowana jest płyta z gotyckim napisem, informującym o wybudowaniu w roku 1406 świątyni pod wezwaniem św. Floriana. Biorąc pod uwagę istnienie oleśnickiej parafii już co najmniej od lat dwustu, byłby to drugi z kolei kościół wzniesiony na tym miejscu. Trzeci ufundował kardynał Zbigniew Oleśnicki w drugiej ćwierci XV stulecia, w związku z osadzeniem tu mansjonarzy. Wezwanie tej świątyni było już inne – Wniebowzięcia NMP. Do nowego kościoła przeszły tez uprawnienia parafialne, bowiem Długosz nie odnotowuje już kościoła św. Floriana. Nowowzniesioną świątynię przed rokiem 1477 strawił pożar, ale dzięki funduszom i staraniom Zbigniewa Oleśnickiego, biskupa włocławskiego i bratanka kardynała, szybko uporano się z odbudową.
W roku 1561 do Oleśnicy zawitała reformacja. Właściciele Oleśnicy, Zborowscy wygnali plebana oraz mieszczan wiernych wierze katolickiej /ci ostatni przeprowadzili się do Pacanowa/. Skutki działań „reformatorów” nie były zbyt trwałe, skoro w roku 1564 tylko 6 mieszczan mieniło się być wyznawcami nowej wiary. Jednak, jak pisze ks. Wiśniewski: „…W 1596 r. kacerze posiadali jeszcze kościół w Oleśnicy i korzystali z dochodów. Dopiero na początku XVII w. Zbigniew Lanckoroński, po śmierci bezpotomnie zmarłego brata, zaciętego kalwina /1619 r./, odziedziczywszy Oleśnicę, po porozumieniu z wdową po bracie Beatą, …katoliczką, z nią razem uposażyli kościół oleśnicki i wystarali się o gorliwego plebana”.
Obecny kościół niezbyt wiele ma wspólnego z dawna fundacja Biskupa Oleśnickiego. Po pożarze z roku 1865 kościół odbudowano w roku 1866 a potem w latach 1888 i 1895 rozbudowano. Do pożaru był budowlą gotycką – a obecnie neogotycką na zrębie gotyckich murów.
Kościół jest orientowany. Składa się z trzynawowego korpusu /nawy boczne dobudowano w roku 1895/ i prezbiterium, rozszerzonego i zamkniętego półkolistą absydą także w roku 1895. Dobudowana do prezbiterium od północy zakrystia również pochodzi z tego okresu.
Z gotyku ocalały fragmenty murów, zresztą całkowicie „gołym” okiem niedostrzegalne. Jedynym wyeksponowanym elementem jest wmurowana w ścianę prezbiterium kamienna, ozdobiona maswerkami, gotycka tablica erekcyjna z datą 1406 roku.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
