Jak się potem miało okazać, budowla nie była już, niestety, tak solidna, jak jej gotycka poprzedniczka. Po półwieczu od zakończenia budowy, w inwentarzu z 1829 roku, oprócz opisu jak kościół wyglądał, znajdują się także uwagi: „w dachu reparacji potrzeba, krzyż na kopule mocno pochylony, dzwonnica mocno zdezelowana, potrzebna nowa”. Jest też w inwentarzu informacja o krypcie: …grób tylko jest jeden w środki kościoła, do którego drzwi marmurowe o dwóch kółkach..
Nasza wiedza o wymiarach kościoła i jego wyglądzie, i to dosyć precyzyjna, pochodzi z dwóch źródeł: z projektu rozbudowy (autorstwa Franciszka Ksawerego Kowalskiego) z 1899 roku oraz z akwareli Jana Olszewskiego z roku 1902, na której uwidocznione są oba kościoły: stary-drewniany i nowy-murowany, będący wówczas jeszcze w ostatniej fazie budowy. Na planiku Kowalskiego jest także pokazana dzwonnica – miała plan wydłużonego prostokąta, stała na południe kościoła, dokładnie na jego osi – tak jak obecnie – pełniąc także funkcje bramki.
Zachował się niezrealizowany projekt Kowalskiego polegający na dostawieniu do starej nawy, od jej strony północnej (prezbiterium skierowane było ku południowi) murowanej przybudówki powiększającej nawę, zawierającej także umieszczoną pod chórem muzycznym kruchtę, obok której były schody na chór muzyczny i składzik. Wspomniany projekt Kowalskiego z jakichś powodów został zmieniony i do realizacji skierowano jego wersję, polegająca na budowie całego nowego kościoła. Architekturę fasady, sposób rozwiązania chóru i sąsiadujących z kruchtą pomieszczeń pozostawiono niezmienione, jak w niezrealizowanym projekcie. Skoro założono rozbiórkę starego kościółka – aby uzyskać utraconą w ten sposób powierzchnię – w wersji skierowanej do realizacji dwukrotnie wydłużona została nawa kościoła, a na jej przedłużeniu zaprojektowane zostało prezbiterium, zamknięte wielobocznie. Przy prezbiterium, od strony południowej ulokowano zakrystię, zaś przy nawie, symetrycznie, dostawione zostały dwie kaplice. Budowa postępowała bardzo szybko – zaczęto ja w roku 1900, a dwa lata później, jeżeli akwarela Olszewskiego nosi właściwą datę, wykonywano zewnętrzne tynki. Z czasem stary, chylący się ku upadkowi drewniany kościółek, rozebrano. Co do cech stylowych kościoła Kowalskiego – jest on eklektyczny, a łączy w sobie niektóre elementy styli romańskiego (np. półokrągłe łuki i totalny brak gotyckiej strzelistości), zaś z gotyku zaczerpnięte zostały sterczyny wieńczące pilastry, rozczłonkowujące fasadę kościoła. Sposób rozwiązania portalu wejściowego – trudny jest do przypisania jakiemukolwiek stylowi.
Żal starego, drewnianego kościółka – ale pomysły polegający na zastępowaniu drewnianej architektury nową, murowaną, w wielu parafiach są – niestety – nadal aktualne. Być może Kowalski w niezrealizowanej wersji wcale nie zakładał jego pozostawienia, dzieląc tylko realizacje na etapy. Podobnie jak uczynił to jego następca na urzędzie gubernialnego architekta – Stanisław Szpakowski – projektując rozbudowę kościoła w Zborówku. Z tym tylko, że drewniany kościół w Zborówku mimo wszystko ocalał, a łukowski nie. Obecny łukowski kościół z roku 1900, ma już ponad sto lat… Ale wciąż żal starego, drewnianego kościółka. Całe szczęście, że dzięki profesorowi Janowi Olszewskiemu, zachował się chociaż jego wizerunek.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
