Wodzisław, miasteczko leżące w połowie drogi między Krakowem i Kielcami, w widłach dwóch strumieni tworzących rzeczkę Mozgawę, dawniej nazywało się Włodzisławiem lub Włodysławem. Lokowane było przed rokiem 1370, zaś w tym właśnie roku przekazane przez króla Przedborowi i Pakosławowi herbu Zadora, synom Zbigniewa. Ród ten przybrał nazwisko Włodzisławskich, a potem Lanckorońskich. Ośrodkiem miasteczka jest czworoboczny rynek z narożnikowymi ulicami, powiązanymi kilkoma przecznicami. Po zamku Lanckorońskich, zbudowanym około połowy XVI stulecia, a potem przebudowanym na pałac, nie ma już nawet najmniejszego śladu. Co gorsze, od około trzydziestu lat droga E7 omija miasto, co uczyniło je jeszcze bardziej sennym niż poprzednio.
Kiedy dojeżdża się do położonego w dolince Wodzisławia, nad jego dość niską i niezbyt ciekawą zabudową górują dwie bryły: zboru/synagogi na zachód od rynku i kościoła parafialnego po stronie wschodniej.
Synagoga zbudowana została około roku 1560 przez Jana z Brzezia Lanckorońskiego, łowczego sandomierskiego, jako zbór kalwiński. Wzorcem był tu podobno obiekt wzniesiony w Strasburgu przez samego Jana Kalwina. Od roku 1621 do 1942 zbór służył jako synagoga wodzisławskiej społeczności żydowskiej. Osadnictwo żydowskie rozpoczęło się tu w XVI wieku; w połowie XVIII stulecia mieszkało tu już tysiąc Żydów, a przez następne sto lat liczba ich wzrosła do 1563, co stanowiło 70% ogółu mieszkańców. Tak więc mniejszość żydowska stanowiła tu przez dwa stulecia zdecydowaną większość. Hitlerowcy po wymordowaniu Żydów synagogę przemianowali na magazyn. Odtąd obiekt począł chylić się ku ruinie i jak na razie, nie może się z niej skutecznie wydźwignąć
Pierwotny, drewniany kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina i św. Małgorzaty istniał w Wodzisławiu już w roku 1335. W czasach kazimierzowskich tutejsza parafia liczyła 288 dusz. W 1551roku Jan Lanckoroński oddał wodzisławski kościół kalwinom Obecny kościół ufundowany został prawdopodobnie w roku 1621 przez Samuela Lanckorońskiego, starostę małogoskiego. Konsekracja miała miejsce dopiero w roku 1664, choć budowa nie była chyba jeszcze w pełni ukończona. W 1746 roku kościół palił się. Odbudował go proboszcz, ksiądz Serwiński w roku 1751. Drugi raz płonął wodzisławski kościół w roku 1781, a odbudowany został w roku 1787 z funduszy Macieja Lanckorońskiego, wojewody bracławskiego.
Kościół jest barokowy. Wybudowany został z kamienia i pokryty tynkiem /za wyjątkiem elewacji zachodniej, w roku 1910 przez proboszcza, Bogumiła Bitnera, oblicowanej cegłą/. Nawa jest dwuprzęsłowa, z dodatkowym półkolistym przęsłem od zachodu mieszczącym chór muzyczny, transeptem i półkolistą absydą, którą obiega niższa, także półkolista, oszkarpowana przybudówka, mieszcząca wewnątrz zakrystię i kruchtę. Od południa przy nawie dobudowana jest jeszcze jedna, znacznie nowsza, kruchta. Nawę nakrywają sklepienia kolebkowo-krzyżowe, absydę półkopuła.
We wnętrzu świątyni dominuje klasycyzm. Główny ołtarz jest klasycystyczny, z końca XVIII stulecia; zdobią go: rzeźbiona grupa Ukrzyżowania i figury świętych. Także ołtarze boczne i ołtarze transeptu są klasycystyczne. Jest tu także bardzo cenny klasycystyczny nagrobek, dłuta Antonio Canovy, przedstawiający zmarłego w roku 1830 Antoniego Lanckorońskiego.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
