Do zachodniego odcinka murów miejskich przylega zamek królewski. Początki zamku wiązać należy z lokacją miasta w roku 1329 i budową miejskich obwarowań, co wyraźnie w swej kronice pisze Janko z Czarnkowa, a po nim także Jan Długosz. Zamek przebudowywany i odbudowywany był wielokrotnie. Najpierw w wieku XV, później w XVI po pożarach z 1528 i 1544. Kolejny pożar w 1630, a potem Szwedzi i znowu odbudowa. W 1723 roku zamek odnowił starosta Józef Załuski. Pod koniec wieku XVIII zamek definitywnie przestał być użytkowany i stał się ruiną. Roboty zabezpieczające prowadzono w roku 1927 a w 1946 zrekonstruowano mury obwodowe i podwyższono mury głównego budynku zamkowego „domus maior„. W pseudokonserwatorskim zapędzie mury tego budynku także zwieńczono blankami, mimo że pierwotnie nigdy ich tam nie było!
Zasadniczymi elementami zamku, wzniesionego w zachodniej części miasta, na skraju stromej skarpy, był duży dom mieszkalny i wysoka wieża. Ustawiony prostopadle do obwodowych murów dom, od południa zamykał obszerny dziedziniec. Wielkość domu a zwłaszcza rozległość dziedzińca, świadczą o sposobie korzystania z zamku – jako tymczasowej siedziby królewskiej. „Domus maior” ma kształt prostokąta o wymiarach około 35 na 13 metrów, z kwadratowym ryzalitem od południa, mieszczącym kaplicę. Miał dwie kondygnacje z tak zwaną Salą Rycerską na piętrze.
Aż do roku 1999 uważano, że w północno – wschodnim narożniku zamku znajdowała się kiedyś wysoka wieża. Zachowane fragmenty jej fundamentów wskazywały, że miała dość nietypowy kształt. Kolisty plan wieży zakłócony był wysuniętym i skierowanym ku zachodowi „dziobem”. Na pozostałościach fundamentów wieży wybudowano w wieku XV /i rozbudowano w 1528 roku/ piętrowy budynek nazywany później skarbczykiem. Dziś jest tu muzeum.
Podczas prac ziemnych przy rozbudowie szkoły /wzniesionej na dziedzińcu zamkowym w okresie międzywojennym/ natrafiono na ślady dotychczas nieznanej budowli. Odkrycia tego dokonał kielecki archeolog Waldemar Gliński, ale dalsze prace badawcze poprowadził profesor Leszek Kajzer z Uniwersytetu Łódzkiego. Okazało się, że w północnej części zamku znajdował się drugi dom mieszkalny, prawdopodobnie będący siedzibą administratora zamku i jego urzędu. Zaczęto kopać także w okolicy skarbczyka i odkryto tam fundamenty drugiej, także cylindrycznej wieży. Rolą wież, jak sugerują archeolodzy, było flankowanie wjazdu, który być może w średniowieczu znajdował się w północnej części zamku. Potem wieże rozebrano i z pochodzącego z nich materiału wybudowano „skarbczyk”. Odkrycia te wyjaśniły przyczynę rozległości szydłowskiego zamku. Należy traktować go jako założenie dwuczłonowe, złożone z części północnej, administracyjnej i południowej, rezydencjonalnej. Niestety, użytkowanie zamku zgodne z jego przeznaczeniem i kształtem przestrzennym, trwało dość krótko. Jagiellonowie, których podróże związane z częstymi pobytami na Litwie, były znacznie dłuższe, nie potrzebowali widać rezydencji tak bliskiej stolicy. Już od drugiej połowy XV stulecia zamek zaczął pełnić rolę zamku starościńskiego, stopniowo obumierającego.
Zmieniono wjazd do zamku, obecnie znajduje się on od strony wschodniej. W XVII wieku zbudowano tu /stojący do dziś/ piętrowy budynek bramny ozdobiony kartuszem z polskim orłem, trzema koronami szwedzkimi i literami: S III RPMDL/Sigismundus Tertius Rex Poloniae Magnus Dux Lithuaniae/.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
