„Stał dawniej w Ruszkowie kościół drewniany postawiony w r. 1409 przez Stanisława herbu Dębno Zawiszę z Oleśnicy, podsędka sandomierskiego, dziada słynnego kardynała Zbigniewa, biskupa krakowskiego, który będąc młodzieńcem, królowi Jagielle pod Grunwaldem życie ocalił. O tym Zawiszy z Oleśnicy mówi Długosz, że był mężem niepospolitej cnoty i pobożności – sam zaś Zawisza o sobie w erekcyi kościoła pisze, że pragnął zbudować kościół >zapalony uczuciem miłości i gorliwości o podniesienie czci Bożej, jako też dla własnego swego zbawienia<” – czytamy w tekście księdza Wiśniewskiego. Kościół otrzymał wezwanie św. Stanisława biskupa.
Ruszków leży w połowie odległości między Ostrowcem i Opatowem, nieco w bok od obecnej szosy i właściwie trudno go wyodrębnić od wsi Sadowie, będącej obecnie „stolicą” gminy. Zanim erygowano w Ruszkowie parafię, wieś należała do parafii w Grocholicach. W wieku XV właścicielem Sadowia był Jan ze Sprowy herbu Odrowąż, sandomierski sędzia, ojciec Jana, gnieźnieńskiego arcybiskupa. W XVI stuleciu dziedzicem wsi Ruszków był Bożywój Podlodowski, a wsi Sadowie – Rzuchowscy. W roku 1618 obie wsie miały tego samego dziedzica, Michała Stradomskiego, który ponad dwustuletni kościół odrestaurował, a w roku 1652 „złotych polskich 1000 na rzecz tego kościoła zapisał” – informuje ksiądz Jan. Podobnego zapisu dokonał w roku 1774 ówczesny dziedzic obu wiosek, Aleksander z Lubrańca Dąbski. Dziesięcina z Ruszkowa w tamtych czasach miała wartość 120 złotych polskich. Drewniany kościół przetrwał ponad cztery stulecia. Rozebrano go w roku 1821, 23 lata po wybudowaniu nowej świątyni. Do rozbiórki nie dopuszczał ani fundator nowego kościoła, Jacek Małachowski, ani jego syn, Jan. Zeszli z tego świata niemal jednocześnie, w odstępie 16 dni, i dopiero wtedy „kościołek rozebrano, a z drzewa pozostałego zbudowano szpital dla ubogich”.
Kanclerz wielki koronny, „dziedzic dóbr obszernych”, Jacek Małachowski, ufundował wymurowany z kamienia, klasycystyczny kościół w roku 1798. Taką datę wyryto nad wejściem, uzupełniając ją napisem: „Laudate Dominum omnes gentes”. Konsekracji kościoła dokonał w dniu 8 marca 1803 roku „Jan Kanty Lenczowski, biskup Abderytański, sufragan lubelski, liczący przy świetnym zdrowiu osiemdziesiąty drugi rok życia, radując się, że konsekruje piętnasty ku czci Najwyższego”. Świątynia była remontowana w roku 1912, potem w 1940, a ostatnio w 1970.
Kościół ma 45 łokci długości i 15 szerokości. Jest orientowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium z ryzalitem od strony wschodniej. Od północy do prezbiterium przybudowana jest zakrystia, a do nawy kruchta. Nawę od zachodu zamyka czworoboczna, trzykondygnacyjna wieża z dwiema przybudówkami po bokach, w których mieszczą się: składzik i schody na chór muzyczny. Dolną kondygnację wieży zajmuje kruchta, przesklepiona kolebką. Nawę nakrywa płaski sufit, zaś prezbiterium – sklepienie kolebkowo-krzyżowe. Kościół ma trzy ołtarze. Dwa boczne, kamienne, klasycystyczne, pochodzą z 1. połowy XIX stulecia. W głównym, według opisu księdza Jana, umieszczony był obraz patrona świątyni z napisem: „Stanisław z fam. Szczepanowski Bp. krakowski 1079”. Parafia ma zachowane akta od roku 1657 – znamy więc nazwiska proboszczów, poczynając od księdza Mateusza Gruszczyńskiego z roku 1660, jeszcze z modrzewiowego kościółka – czy ks. Szymona Jaklewicza, za którego czasów wybudowany został obecny kościół.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
