Modliszewice to wieś położona w pobliżu Końskich, przy drodze wiodącej do Piotrkowa. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z roku 1222 i związana jest z fundacją i uposażeniem klasztoru w Prandocinie, dokonanymi przez Iwona Odrowąża /w latach 1209-18 kanclerza Leszka Białego, a potem, w okresie 1218-29 krakowskiego biskupa/ i jego brata Wisława. Później Modliszewice wchodzące w skład klucza koneckiego należały do Odrowążów, a od roku 1430, po śmierci ostatniego męskiego potomka tego rodu, Strasza, przeszły wraz z posagiem jego córki na własność rodziny Łabędziów. W ich władaniu wieś znajdowała się aż do lat trzydziestych XVII stulecia, a rezydująca w Modliszewicach gałąź tego rodu przybrała nazwisko Modliszewskich.
Od roku 1630 właścicielem Modliszewic stał się Jan Lipski, późniejszy arcybiskup gnieźnieński. Kolejnymi posiadaczami wsi byli Humięccy /od 1695/, potem Małachowscy /od 1730/ i /od 1870/ Tarnowscy. Obecnym właścicielem jest Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego.
Budowę dworu rozpoczął Andrzej Modliszewski w latach 1580 – 95. Najpierw powstał prostokątny korpus o wymiarach około 27 na 11 metrów, potem dostawiono do niego dwie cylindryczne wieże. Wieże znaczenia obronnego raczej nie posiadały, mimo występowania w nich otworów strzelniczych. Asymetryczne ustawienie wież, umieszczonych na przeciwległych bokach dłuższych elewacji, jest cechą wyróżniającą dwór modliszewicki, od innych współczesnych mu obiektów tego typu. Ogromnie wiele analogii można tu znaleźć do innego dworu, zlokalizowanego w podkrakowskich Młodziejowicach, a wybudowanego przez muratora Józefa Tarnowczyka, działającego w kręgu Santi Gucciego. Analogiom dziwić się nie należy, zważywszy że Andrzej Modliszewski przyjaźnił się z Jackiem Młodziejowskim, właścicielem Młodziejowa. Mogło więc tak się zdarzyć, że obydwa dwory budowali dokładnie ci sami ludzie.
Dwór posiadał dwie kondygnacje, zaś podpiwniczony był tylko częściowo. Na parterze mieścił obszerną sień, we wschodniej części dwa mniejsze pokoje, a po drugiej stronie sieni dużą salę o wymiarach 10,3 x 8, 3 metra, oświetloną aż pięcioma oknami. Układ pomieszczeń piętra był podobny. Na piętro dostać się było można zewnętrznymi schodami przybudowanymi od strony północnej.
Dwór nie jest otoczony murami – położony jest na wysepce, od północy oddzielonej fosą. Ciekawostką jest, że nie zlokalizowano go na środku wyspy, tylko w jej południowej części, zostawiając jakby miejsce na dziedziniec, zgodnie z programem właściwym dla większych rezydencji „entre cour et jardin”. Janowi Lipskiemu zawdzięczają Modli-szewice powstanie piętrowego budynku bramnego z pięknym portalem, odkutym we wczesnobarokowym stylu Wazów. Po nim założenie rozbudowali jeszcze na przełomie XVIII i XIX stulecia Małachowscy, sytuując pomiędzy dworem a bramą obiekt nazywany kuźnią. Przeróbki dokonywane w samym dworze przez Małachowskich, a później Tarnowskich, nie były istotne. Potem dwór popadł w ruinę, stanowiąc dla miejscowej ludności poszukującej budulca – coś w rodzaju kamieniołomu.
Pod koniec lat siedemdziesiątych XX stulecia zapadła decyzja o odbudowie dworu. Przeprowadzono wszechstronne badania i pomiary, a projekt rekonstrukcji i konserwacji zabytkowego obiektu sporządził kielecki architekt, Janusz Cedro. Budowę rozpoczęto u schyłku lat osiemdziesiątych, nie przeczuwając, że nadchodzące przemiany polityczno-gospodarcze fatalnie zaciążą nad jej dalszym przebiegiem.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
