MNIÓW I OKOLICE. OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA

W marcu 2013 roku ukazała się publikacja pod tytułem „Ocalić od zapomnienia. Mniów i okolice” autorstwa Dariusza Kaliny i Romana Mirowskiego. Stanowi ona kontynuację serii „Dziedzictwo Małych Ojczyzn” i jest jej czwartym tomem.

Książka podzielona jest na dwie części. Pierwsza dotycząca historii w której Dariusz Kalina przybliża nam podziały administracyjne, osadnictwo oraz zabytki i dziedzictwo kulturowe gminy Mniów. Druga autorstwa Romana Mirowskiego w której poznajemy zabytki i ciekawe obiekty znajdujące się na terenie gminy Mniów widziane oczami architekta. Poniżej prezentujemy spis treści.

Słowo Wstępne Wójta Gminy Mniów – Leonarda Świerczyńskiego
Część I – Dariusz Kalina

DZIEDZICTWO KULTUROWE GMINY MNIÓW
WSTĘP
POŁOŻENIE I WARUNKI NATURALNE
PODZIAŁY ADMINISTRACYJNE

• Administracja Państwowa
• Podziały Kościelne

OSADNICTWO NA TERENIE GMINY MNIÓW
WSIE GMINY MNIÓW
KATALOG ZABYTKÓW
BIBLIOGRAFIA
WYKAZ SKRÓTÓW

Fragment części pierwszej, strona 27:

[…]Parafia w Grzymałkowie
Hieronim Kazanowski herbu Grzymała przed rokiem 1631 r. zdecydował się na fundację kościoła na terenie wsi Skoki, tuż na granicy gruntów wsi Straszów, co miało zapewne związek z projektowanym nowym gniazdem rodowym – Grzymałkowie. Jako, że Kłucko było wsią niegdyś królewską (w parafii radoszyckiej), Hieronim wystosował prośbę pisemną na zezwolenie królewskie na swoją fundację pobożną, a następnie podobną prośbę do arcybiskupa gnieźnieńskiego Wężyka, a na koniec wystawił akt fundacji61. W uposażeniu nowo powstałej świątyni wzięła udział dziedziczka tej wsi Anna Straszowa, która dokonała własnego nadania ziemskiego – w ten sposób proboszcz tutejszy Andrzej Postoński dysponował gruntem z rolami, łąkami i lasem w jednym kawałku o szerokości 40 i długości 60 staj.[…]

Ryc. 11. Kościół w Grzymałowie w 1903 r. Rys. Jana Olszewskiego, za: M. Rawita-Witanowski,
Dawny powiat chęciński…, s. 394.

[…]

Część II – Roman Mirowski

ZABYTKI MNIOWA I OKOLIC
OD AUTORA
ZABYTKI GMINY MNIÓW

• MNIÓW Kościół parafialny p.w. św. Stanisława biskupa
• MNIÓW Cmentarz
• MNIÓW Stacja pocztowa
• GRZYMAŁKOW Kościół p.w. św. Michała Archanioła
• GRZYMAŁKÓW Wikarówka
• GRZYMAŁKÓW Cmentarz
• WÓLKA KŁUCKA Zespół pałacyku myśliwskiego Kołłątajów

PRZEMYSŁOWE DZIEDZICTWO GMINY MNIÓW
KAPLICZKI, FIGURY PRZYDROŻNE, KRZYŻE
BUDOWNICTWO LUDOWE GMINY MNIÓW
ZABYTKI NAJBLIŻSZYCH OKOLIC MNIOWA

• BOBRZA Zakład Wielkopiecowy
• CHEŁMCE Kościół p.w. św. św. Marii Magdaleny i Mikołaja
• CHEŁMCE Dwór
• ĆMIŃSK Kościół parafialny p.w. Św. Trójcy
• DOBRZESZÓW Sanktuarium pogańskie na Górze Dobrzeszowskiej
• KUŹNIAKI Pozostałości Zakładu Wielkopiecowego
• KUŹNIAKI Kapliczka św. Rozalii na Perzowej Górze
• MIEDZIERZA Kościół parafialny p.w. MB Częstochowskiej i wcześniejszy kościół drewniany
• OBLĘGOREK Zespół pałacyku Henryka Sienkiewicza
• PIOTROWIEC/SNOCHOWICE Kapliczka przydrożna
• PROMNIK Dwór
• SAMSONÓW Zespół Zakładu Wielkopiecowego „Huta Józefa”
• STRAWCZYN Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP
• STRAWCZYN Dwór – pałac TUMLIN Kościół parafialny p.w. św. Stanisława biskupa
• TUMLIN GÓRA GRODOWA Kaplica p.w. Przemienienia Pańskiego

ZARYS BIBLIOGRAFII

Fragment części drugiej strona 106-107:

[…] WÓLKA KŁUCKA Zespół pałacyku myśliwskiego Kołłątajów
Dwór, pałac, pałacyk myśliwski czy po prostu Kołłątajówka? Już na samym początku rozważań nad obiektem w Wólce Kłuckiej, natrafiamy na wątpliwości. Jak na dwór obiekt ten wygląda – przynajmniej od strony rzeki i ogrodu – zbyt okazale. Aby nazwać go pałacem – na to może wydawać się być zbyt niski, pałace zazwyczaj mają przynajmniej dwie kondygnacje naziemne. Ale może uznać jego „piętrowość” ze względu na mieszczące się w jego murach, w północnym trakcie „mezzanino”, czyli jakby półpiętro, wynikające z  przedzielenia stropem wysokiego, bo liczącego około pięciu metrów wysokości parteru? Rosyjskie władze administrujące gubernią znalazły jeszcze jedno określenie: dacza. Na mapie z lat 80. XIX stulecia widnieje taki tytuł: „Kopytowo s daczeju Kołontajewskoj”.
Chyba dlatego najczęściej używa się terminu: pałacyk myśliwski, jako najmniej kontrowersyjnego, Nie dwór, nie pałac – a pałacyk. Coś pośredniego między dworem a pałacem. A myśliwski – być może chodziło o zasugerowanie funkcji bardziej rekreacyjnej, a mniej rezydencjonalnej. A i polowania na pewno organizowano w okolicach obiektu, z czego przymiotnik „myśliwski” można uznać także za uprawniony. Dobrym określeniem jest jeszcze często używana: „Kołłątajówka” – od nazwiska właścicieli wsi i budowniczych, a potem mieszkańców pałacyku. Ponieważ wszystkie z wyżej wymienionych nazw równoprawnie funkcjonują w literaturze dotyczącej Wólki Kłuckiej, będę w dalszej części tekstu traktował je jako oboczności i używał ich wszystkich na przemian. Wydaje się także, że architekturę pałacyku (mimo wielu zastrzeżeń, o których dalej) nazwać można wybitną. Tym bardziej dziwi – dostrzeżone przez Zbigniewa Lentowicza – traktowanie obiektu w literaturze przedmiotu, zresztą niezbyt obfitej – jako zabytku niższej kategorii, stylowo zapóźnionego, a nawet  noszącego cechy prowincjonalizmu. Lentowicz, autor opracowanej w roku 1972 dokumentacji naukowo-historycznej pałacyku pisze:  „Długo był niedoceniany jako zabytek architektury. Dla przykładu – nie wymienia go Słownik Historyczno-Geograficzny Królestwa Polskiego. Spis zabytków architektury Kielecczyzny z roku 1930 wyszczególniający 407 obiektów, nie wspomina pałacu, nie wspominają
go też przewodniki po ziemi kieleckiej. W podziale zabytków na grupy wartościowe, pałac zakwalifikowano do grupy II”.

Ryc. nr 30. Wólka Kłucka. Widok pałacu od str. południowej w latach 70. XX w. Rys. R. Mirowski

[…]

Oznaczone: biblioteka