Zdaniem badaczy parafia w Koniemłotach, wsi leżącej 7 kilometrów na południe od Staszowa, powstała nie później niż w pierwszej połowie XIII stulecia. Świadczyć o tym może jej duży okręg parafialny – liczący w końcu XVI stulecia aż 12 wsi, a także znaczące dochody tej parafii w stosunku do innych, należących do tego samego dekanatu. Pierwsza wzmianka w dokumentach dotycząca parafii pochodzi z roku 1326. Wieś należała wówczas – prawdopodobnie już od stu lat – do klasztoru benedyktynów na Świętym Krzyżu, wydaje się więc, że łysogórscy benedyktyni byli fundatorami parafii. Udokumentowaną pewność co do benedyktyńskiej własności Koniemłotów mieć można od roku 1270, w którym Bolesław Wstydliwy wydał przywilej potwierdzający nadanie dokonane wcześniej „per nostros predecessores”.
„Za Długosza w 1470 stał w Koniemłotach kościół drewniany pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP” – pisze ksiądz Wisniewski. Nie wiadomo, czy ów kościół był budowlą pierwotną z XIII wieku. W każdym razie niedługo, jeszcze w tym samym stuleciu, zastąpiony został przez nową, murowaną, gotycką świątynię. Zręby gotyckiego muru odnaleźć można w obecnym prezbiterium. Zachował się też z tego okresu portal – dawniej „zewnętrzny”, prowadzący z cmentarza do zakrystii – dziś wmurowany w wewnętrzną zachodnią ścianę.
Klasztor władał wsią do roku 1527. Na drodze wymiany wieś przejął Hieronim de Lasko /Łaski/, wojewoda sieradzki, „pan na Rytwianach”, ale benedyktyni zachowali swe prawa kolatorskie w stosunku do parafii aż do roku 1819, czyli do kasacji zakonu. Otwarta przez Łaskich lista świeckich właścicieli wsi jest wyjątkowo obfita, a umieszczone na niej /w chronologicznym porządku/ nazwiska należą do najznamienitszych w Rzeczypospolitej: Łaski, Zborowski, Tęczyński, Opaliński, Lubomirski, Sieniawski, Denhoff, Czartoryski, Potocki i na koniec od roku 1867 Radziwiłł.
Obecny, późnorenesansowy kościół ufundował i „wymurował” w latach 1637-49 miejscowy proboszcz, Łukasz Sokołowski. Konsekracja odbyła się niezwłocznie po zakończeniu budowy, w roku 1649. „Dom plebański”, niegdyś połączony krytym przejściem z kościołem, zbudowano w roku 1667. W roku 1770 „…zgorzał kościół, mury i sklepienia popękały, aż ks. Emeryk Gołaszewski, proboszcz, pokrył go w 1775 r. dał nowe wiązanie i dachówkę z Rytwian…W 1887 zburzono sklepienie nad środkiem nawy, grożące ruiną i dano sufit w podobieństwie sklepienia…” – pisze ks. Wiśniewski. Ostateczny, dzisiejszy kształt kościół otrzymał dopiero w połowie wieku XX: w latach 1937-39 według projektu architekta Stefana Szyllera dobudowano nawę południową, a w latach 1949-45 nawę północną.
Kościół w Koniemłotach jest budowlą orientowaną, murowaną z kamienia pokrytego tynkiem. Składa się z dwuprzęsłowej nawy głównej – z dobudowaną od północy /1732r./ kaplicą św. Benedykta, dwudziestowiecznych naw bocznych oraz jednoprzęsłowego, wielobocznie zamkniętego prezbiterium – z piętrową przybudówką od północy, gdzie na parterze jest zakrystia a na piętrze skarbczyk. Od zachodu nawę zamyka wysoka, ośmioboczna wieża z 1708 roku /nakryta późnobarokowym hełmem z latarnią/, z kwadratową kruchtą w przyziemiu i kolistą basztką od północnego-zachodu, mieszczącą kręcone schody wiodące na chór muzyczny, na górne kondygnacje wieży i na strych kościoła.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
