Wieś Trójca bezpośrednio graniczyła z Zawichostem – jest jego przedmieściem – ale w podziale administracyjnym dokonanym po II wojnie światowej (zmienionym potem w roku 1976) znalazła się w powiecie opatowskim zaś Zawichost w sandomierskim. W Liber benefitiorum zapisano nawet o kościele św. Trójcy, jako o zawichojskim, pobierającym dziesięcinę z dwudziestu łanów.
Pierwotnie w Trójcy istniał gród, na którym zbudowano kościół. Potem przy kościele powstała osada, najpierw jako przedmieście Zawichostu a później, od 2. połowy XVII stulecia jako oddzielna miejscowość. Tutejszy kościół w spisach świętopietrza pojawił się w roku 1325. Ale ponieważ był siedzibą archidiakona (archidiakonat zawichojski powstał przed rokiem 1171), zbudowano go prawdopodobnie w wieku XI lub na początku XII stulecia.
W wieku XV do trójeckiej parafii (oprócz samej Trójcy) należały wsie: Winiary, Dziurów, Maruszów, Mistrzowice, Linów, Wola. Około roku 1470 wzmiankowany jest kościół murowany, ale pod koniec następnego stulecia, w roku 1592, ksiądz Złotnicki, kanonik lwowski i archidiakon sandomierski, napisał, że trójecki kościół częściowo zbudowany jest z drewna, częściowo zaś murowany. Nie wiadomo też nic o jego powstaniu czy fundatorze, bowiem dokumentów na to żadnych nie ma. Niemcewicz w swych Podróżach historycznych notuje, że kościół w Trójcy postawiony był za Chrobrego, rozebrany na początku wieku XVI, a z pozyskanego materiału zbudowano ogrodzenie cmentarza „dla pielgrzymów”. W latach 1739 – 42 dobudowana została nawa – rozbudowę prowadził proboszcz Jan Ligęza, „dr św. Teologii, domurował brakujące mury. Jacek Kochański, kanonik sandomierski dokonał reszty” – pisze ksiądz Wiśniewski. Spisy proboszczów zachowały się dopiero od roku 1660; wówczas „plebanował” tu ksiądz Adam Wojciech Borek.
Trudno powiedzieć, czy w dzisiejszej świątyni zachowały się jakieś relikty z pierwotnego kościoła. Uważa się, że obecne prezbiterium i zakrystia powstały w wieku XVII i przekształcone zostały w XVIII a nawa jest osiemnastowieczna. Remonty kościół przechodził kilkakrotnie: pod koniec wieku XVIII, w roku 1911 i całkiem niedawno, w roku 1981.
Jest budowlą orientowaną, wzniesioną z kamienia i otynkowaną. Prezbiterium ma krótkie, prostokątne, a przy nim od północy piętrową przybudówkę, w której mieszczą się zakrystia, przedsionek i na piętrze skarbczyk. Nawa jest szersza i wydłużona; od północy i zachodu dostawiono do niej kruchty. Zewnętrzne ściany nawy i zakrystii są oszkarpowane, a prezbiterium i zachodnia kruchta ozdobione barokowymi szczytami. Wieżyczka na sygnaturkę, umieszczona nad nawą, jest późnobarokowa.
Wnętrze kościoła nakrywa płaski drewniany strop, po bokach zaokrąglony i zaopatrzony w pozorne lunety. Otwór tęczowy jest okrągłołukowy, a okna zasklepione łukami odcinkowymi. Wystrój i wyposażenie wnętrza powstały pod koniec wieku XVIII – dzięki kanonikowi Kochańskiemu i projektowi Macieja Polejowskiego. Bogata dekoracja snycerska, wykonana przez znanych z nazwiska rzemieślników – artystów: Kwiatowicza, Pogodę i Czernego, jest późnorokokowa. Obraz w głównym ołtarzu, przedstawiający Św. Trójcę, namalował Franciszek Smuglewicz. Dwanaście wielkich obrazów z postaciami apostołów, pędzla zapewne Michała Stachowicza, namalowanych pod koniec wieku XVIII, przeniesiono tutaj z katedry sandomierskiej.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
