W kwietniu 2014 roku tuż przed świętami Wielkanocnymi wydano książkę pod tytułem „PIERZCHNICA NASZA MAŁA OJCZYZNA. Miejscowości Gminy Pierzchnica. Zarys dziejów” autorstwa Dariusza Kaliny i Romana Mirowskiego. Jest to niejako kontynuacja wcześniejszej publikacji na temat Pierzchnicy pod tytułem „Pierzchnica i okolice” z 2010 roku tych samych autorów. Widać, że autorzy znacznie rozbudowali zakres opisywanych obiektów i wydarzeń. Oprócz ciekawej analizy historycznej Dariusza Kaliny dotyczącej poszczególnych miejscowości znajdziemy grafiki Romana Mirowskiego z opisem poszczególnych obiektów i układów urbanistycznych.
Od autora: Dariusz Kalina
Jedna z pierwszych syntez całego dawnego powiatu chęcińskiego wyszła spod pióra Michała Rawita-Witanowskiego w latach 1883-1903 (M. Rawita-Witanowski, Dawny powiat chęciński. Z ilustracjami prof. Jana Olszewskiego, oprac. D. Kalina, Kielce 2001), w której odnajdziemy sporo wiadomości dotyczących miejscowości położonych na terenie gminy Pierzchnicy oraz ludzi ją zamieszkujących. W okresie międzywojennym o historycznych pamiątkach w parafii pisał nieoceniony ksiądz Jan Wiśniewski w opracowaniu pt. Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Stopnickiem wydanym w Marjówce Opoczyńskiej w 1929 roku.3. W roku 2002 Kieleckie powstała znakomita praca omawiająca materiały dotyczące boga-tej przeszłości parafii Drugni i Pierzchnicy (Parafie gminy Pierzchnica. Zarys dziejów, pod redakcją Daniela Olszewskiego, Kielce 2002). W publikacji tej znalazły swoje miejsce artykuły autorstwa: profesora Waldemara Kowalskiego pt. Miasto i parafia Pierzchnica w czasach staropolskich oraz Wieś i parafia Drugnia w czasach staropolskich), Marioli Gołdy, pt. Parafie gminy Pierzchnica w latach 1800-1939) oraz Marka Wiewióry pt. Parafie gminy Pierzchnica w latach drugiej wojny światowej oraz w okresie powojennym (1939-2000). W 2008 roku Edward Traczyński opublikował wstępne badana dotyczące drewnianej architektury znajdującej się na terenie gminy Pierzchnica (E. Traczyński, Gmina Pierzchnica. Budownictwo ludowe, Pierzchnica-Kielce 2008), gdzie pojawił się również artykuł Dariusza Kaliny dotyczący dziejów poszczególnych miejscowości z jej terenów (D. Kalina, Przeszłość miejscowości gminy Pierzchnica). Ta właśnie tematyka znalazła swoje rozwinięcie w kolejnej pozycji poświęconej gminie Pierzchnica, wydanej w 2010 r., noszącej tytuł Pierzchnica i okolice. Znalazły się w niej trzy obszerne opracowania: Dariusza Kaliny, Pierzchnica i dobra okoliczne, Romana Mirowskiego pt. Zabytki Pierzchnicy i okolic, oraz Władysława Strojnego pt. Osadnictwo okolic miasta Pierzchnicy na tle sytuacji gospodarczej i społecznej województwa krakowskiego około połowy XIX wieku. Jeszcze tego samego 2010 roku udało się doprowadzić do zorganizowania na terenie Pierzchnicy dwudniowej sesji naukowej Królewskie miasto Pierzchnica na tle regionu, której mentorem był profesor Feliks Kiryk. Zaproszeni prelegenci zaprezentowali następujące wystąpienia: Tomasz Gogołek, Warunki naturalne okolicy Pierzchnicy; Piotr Kacprzak, Lasy szydłowskie w XIX wieku; Feliks Kiryk, Rozwój miasta królewskiego Pierzchnica na tle miast sąsiednich; Mariola Gołda, Marek Wiewióra, Zarys dziejów szkolnictwa na terenie Gminy Pierzchnicy do pocz. XX wieku; Dariusz Kalina, Miasto Pierzchnica w świetle inwentarzy XVI-XVIIIw.; Władysław Strojny, Rządowe miasto Pierzchnica od końca XVIII do początku XXw.; Radosław Kubicki, Ludność żydowska w Pierzchnicy i jej okolicy; Tomasz Łuczak, Dariusz Kalina, Wojenne straty dzwonów w województwie kieleckim oraz Piotr Makuch, Mia-steczko Pierzchnica w XX stuleciu.
Drugiej części konferencji, która poświęcona została pamięci Franciszki Krasińskiej, prababce dynastii włoskiej, urodzonej na terenie gminy Pierzchnica, nosiła tytuł Dziedzictwo Dziejowe Gminy Pierzchnica szansą budowy przyszłości jej mieszkańców przewodniczył Roman Mirowski. Zostały zaprezentowane następujące wystąpienia poświęcone czterem przykładom budownictwa rezydencjonalno-obronnego z terenu Małopolski: Zamek w Maleszowej – Roman Mirowski, Zamek w Maleszowej na tle kilku nieistniejących XVII. wiecznych rezydencji z terenu d. woj. sandomierskiego (Drugnia, Piekoszów, Sobków, Strawczyn); -Dariusz Kalina, Wieś Maleszowa w parafii Lisów; Zamek w Fałkowie – Dariusz Kalina, Miasto Fałków z zamkiem; – Iwona Szkatulnik, Ogród dworski w Fałkowie – koncepcja odnowy; Zamek Krzyżtopór w Ujeździe – ks. Ryszard Łuba, Z dziejów zapomnianej parafii ujazdowskiej; – Witold Męczyński, Krzyżtopór –XVII. wieczna rezydencja magnacka. Próba odtworzenia siedemnastowiecznej dyspozycji wnętrz; – Teresa Kusionowicz, Rozwiązania architektoniczno – budowlane zamku Krzyżtopór w Ujeździe; – Andrzej i Bartosz Gołembnik, Jacek Gzowski, Andrzej Jaskuła i Stanisław Rzeźnik, Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych zespołu pałacowego Krzyżtopór w sezonie 2010 – aspekt metodyczny, dokumentacyjny i badawczy; Dwór starościński w Starochęcinach – Dariusz Kalina, Rezydencja starościńska w Podzamczu Chęcińskim; Książ Wielki – Irena Szałas, Ogród w Książu Wielkim4. Kolejnym etapem składania obrazu dziedzictwa gminy Pierzchnica była sesja naukowa o charakterze międzynarodowym pt. W gnieździe rodowym Franciszki z Krasińskich Wettyn, księżnej kurlandzkiej, która miała miejsce w 2012r. na zamku Tarnoskała w Piotrkowicach, a przewodniczył jej b. ambasador RP, Tadeusz Strójwąs.
Licznie zgromadzonym gościom zostały zaprezentowane następujące wystąpienia autorskie: – Stanisława Maliszewska (Muzeum Romantyzmu w Opinogórze), Franciszka Krasińska (1742-1796) – zapomniana królewiczowa polska; – Leszek Nowaliński (Muzeum Romantyzmu w Opinogórze), Rodzina Krasińskich na Mazowszu; Aleksandr Bowkało (Sankt Petersburg, Rosja), Litewska gałąź rodziny Krasińskich; Łukasz Młynarski (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Kościół i mauzoleum Krasińskich w Krasnem w okresie nowożytnym. Przyczynek do dziejów obiektu; Hubert Mazur (Archiwum Państwowe w Kielcach), Materiały źródłowe przechowywane w Archiwum Państwowym w Kielcach dotyczące majątku Krasińskich z Maleszowej; Cezary Jastrzębski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Organizacja parafialna w dobrach maleszowskich w XVIII stuleciu; Dariusz Kalina (Portal Wrota Świętokrzyskie – Urząd Marszałkowski w Kielcach), Zabytki nieruchome na terenie Dóbr Maleszowa; Łukasz Młynarski (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Kilka uwag na temat wartości artystycznych i ideowych kaplicy grobowej Krasińskich przy kościele parafialnym p.w. św. Mikołaja w Liso-wie; Michał Wardzyński (Uniwersytet Warszawski), Artifices chencinenses. Miejsce i rola miejscowych warsztatów na tle produkcji kamieniarsko-rzeźbiarskiej w Rzeczypospolitej (koniec XVI – 1. poł. XVII w.); Dariusz Kalina (Portal Wrota Świętokrzyskie – Urząd Marszałkowski w Kielcach), Szkic do portretu Franciszki Krasińskiej; Radosław Kubicki (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Kobiety w polskiej tradycji i myśli politycznej. Kobieta a polityka – Elżbieta Sieniawska, Izabela Czartoryska, Barbara Sanguszko, Zofia Lubomirska, Franciszka Krasińska; Robert Skrzeszewski (właściciel zamku Maleszowa), Zespół dworski w Maleszowej – koncepcja zagospodarowania; Grzegorz Wiatr (Kielce), Prace konserwatorskie przeprowadzone przy kaplicy św. Barbary przy kościele w Lisowie; Gustav Bekker (Niemcy), Grób rodziny Franciszki Krasińskiej w klasztorze Marienstern w Niemczech, – Dariusz Kalina (Portal Wrota Świę-tokrzyskie – Urząd Marszałkowski w Kielcach), Barokowym szlakiem Franciszki Krasińskiej – propozycja szlaku turystycznego polsko – łotewsko- niemiecko – włoskiego (Lisów/Maleszowa – Warszawa – Węgrów – Janowiec – Opole Lubelskie – Jełgawa (Łotwa), Lubliniec – Gliwice – Lanckorona – Panschwitz-Kuckau (Niemcy) – Esterwerda (Niemcy) – Turyn (Włochy) – Rzym (Włochy). Materiały z sesji udało się wydać drukiem pod tytułem: Franciszka z Krasińskich Wettyn. Księżna Kurlandii i Semigalii. Prababka dynastii królów włoskich.
Spis treści
Wstęp Stanisław Strąk, wójt gminy Pierzchnica
Dariusz Michalski, prezes Fundacji Rozwoju Regionu Pierzchnica
Dariusz Kalina, Miejscowości gminy Pierzchnica – zarys dziejów
Od autora
I. Warunki naturalne
II. Najstarsze osadnictwo historyczne na terenie gminy Pierzchnica
III. Podziały administracyjne: Podziały administracji państwowej
- Podziały administracji kościelnej: Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca w Drugni
- Kościół parafialny pw. św. Mikołaja w Lisowie
- Kościół parafialny pw. św. Małgorzaty
IV. Miasto Pierzchnica
V. Dzieje wsi:
- Brody
- Drugnia
- Drugnia Rządowa
- Górki
- Gumienice
- Holendry
- Maleszowa
- Osiny
- Pierzchnianka
- Podlesie
- Podstoła
- Skrzelczyce
- Strojnów
- Ujny
- Wierzbie
Skróty
R. Mirowski, Zabytki miejscowości gminy Pierzchnica.
Od autora
1. Brody
2. Drugnia:
- Kościół parafialny
- Dzwonnica
- Dawna Plebania
- Dawna szkoła
- Dwory
- Karczma
- Kapliczka
3. Drugnia Rządowa
4. Górki
- Kapliczka
5. Gumienice
- Dwór i folwark
6. Holendry
7. Huta Szklana
8. Maleszowa:
- Zamek
- Lamus
- Folwark
- Figury przydrożne
9. Osiny
- Kapliczka
10. Pierzchnianka
11. Pierzchnica:
- Układ urbanistyczny
- Zabudowa miejska
- Pierwotny kościół
- Obecny kościół
- Dzwonnica
- Cmentarz i kaplica
- Kaplica św. Anny
- Kapliczki i figury przydrożne
- Zespół piwnic
12. Podlesie
13. Podstoła
14. Skrzelczyce
- Kaplica i kapliczki
- Dwór i park dworski
15. Strojnów
- Dwór
16. Ujny
17. Wierzbie
18. Zalesie
Bibliografia
