Z espół kościoła parafialnego pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża św. Kościół murowany z lat 1926-1933.
„Łopuszno – na pierwszy rzut oka, robi wrażenie wcale porządnego miasteczka, choć nigdy nim nie było. Rynek do którego zbiegają się boczne uliczki, zabudowany wprawdzie parterowymi domkami, lecz ilość sklepów oraz osiadłych tu rzemieślników, przy niezwykłej po wsiach liczbie Żydów /na 828 mieszkańców jest tu ich 587/ – nadają mu pozór handlowego miasteczka.” Tak wyglądało Łopuszno widziane oczyma Rawity Witanowskiego przed stu laty. Niewiele też zmieniło się dzisiaj – też sprawia wrażenie dość ruchliwego miasteczka. Przybyło Łopusznu piętrowych budynków, których wpływ na estetykę osady jest jednak mocno wątpliwy; znikli całkowicie Żydzi. Sto lat to jednak kawał czasu.
Nazwa osady pochodzi od rośliny – łopuch, łopian, bujnie porastającej kiedyś te tereny. W roku 1355 występuje pod formą Łopuszna /Lopuszna/, ale już w 1367 jako Łopuszno /Lopuszno/. Istnieje jeszcze jedna teoria, egzystująca w formie ludowego, ustnie powtarzanego przekazu. Według niej na jarmarkach, które się tu często odbywały, nabywcy oferowanych przez przekupniów towarów, wciąż nalegali na obniżanie cen, wołając: „łopuść, łopuść” /czyli w języku literackim opuść/, i stąd nazwa Łopuszno.
Pierwszy kościół parafialny, powstał tu podobno jeszcze w wieku XIV lub na początku XV. Był budowlą drewnianą, a fundatorem był miejscowy dziedzic, Łopuszyński. Tak uważa Rawita, choć wersja oficjalna datuje budowę pierwszej parafialnej świątyni Łopuszna dopiero na lata 1520 -31, a jako jej fundatorów wy-mienia się Poraitów – Jasieńskich: Mikołaja Stogniewa dziedzica Jasieni i Dersława de Łopuszno et Wola Jasieńska. Ale może był to już drugi kościół Łopuszna?.
Jak by nie było, czy to pierwszy, czy drugi kościół, to w wieku XVII: „jako drewniany prędko uległ zniszczeniu, postanowił przeto Hieronim Konstanty Łącki – na Łopusznie, Wielebnie i Czułczynie dziedzic – wystawić nową świątynie murowaną i zamiaru swego dokonał w roku 1651″. Tak pisze Rawita Witanowski, ale „Katalog Zabytków…” jest innego zdania – murowany kościół w Łopusznie powstał dopiero w roku 1741! Być może w tym czasie wykonywano jakiś znaczący remontwczesniejszej, siedemnastowiecznej świątyni, po którym kościół konsekrował w roku 1766 gnieźnieński sufragan ks. Kozierowski.
Rawita pisze dalej, że w 1870 roku kościół rozbudowano – stał się zbyt mały dla liczącej 6000 dusz parafii. Roboty wykonano w nazbyt oszczędny sposób: „sztuczne z drzewa ułożono sklepienie, które nie łącząc się z dawniejszym, wyraźna rysą wskazuje fuszerkę” – zapisał Rawita. Od zewnątrz nie było już chyba tak źle: „kościół cały wraz z dwiema wieżyczkami kryty blachą, również jak i stojąca od strony północnej dzwonnica w kształcie facjaty. Ostatnia, według tradycji, zbudowana z pieniędzy pozostałych po księdzu Ignacym Kamińskim, proboszcza, który w czasie niepokojów 1794 r., dla bezpieczeństwa osobistego ukrywał się w lesie, tam nad strumieniem kazał i chorych spowiadał i tam tez życia dokonał”. Dziś owe „niepokoje roku 1794” nazywamy po imieniu, ale pamiętajmy, że Rawita Witanowski miał do czynienia z carska cenzurą!
Dawny kościół Podwyższenia Krzyża Św. w Łopusznie przestał istnieć w roku 1914 skutkiem bombardowań. Nowy kościół zaprojektował kielecki architekt Wacław Borowiecki /zmarły w 1951 roku/. Budowę prowadzono w latach 1926 – 33, w okresie gdy proboszczem był ksiądz Aleksander Jankowski, ale konsekracja odbyła się dopiero po wojnie – dokonał jej w roku 1948 Biskup Franciszek Sonik.
Dziś nie sposób wyobrazić sobie krajobrazu okolic Łopuszna bez dominującej nad nim masywnej bryły kościoła z jego wysoką, strzelista wieżą.
