Piotrkowice. Zespół pałacowy Tarnoskała – szkic zagospodarowania terenu
Dla powstania Tarnoskały niezwykle istotnym okazał się stan zdrowia Stanisława Tarnowskiego. Stanisław, syn Joachima Tarnowskiego i Marianny z Krasińskich, urodził się na zamku w Maleszowej. Siedemnastowieczny (a może nawet szesnastowieczny) zamek, zbudowany na wyspie, z uwagi na wilgotny mikroklimat okazał się być miejscem nieodpowiednim dla małego Stanisława, charakteryzowanego jako: pacholę nadzwyczaj wątłe w dziecięcych latach. Troskliwy rodzic postanowił więc porzucić dotychczasową siedzibę (której pozostawiono jednak rolę centrum dóbr) i wybudować nową rezydencję. Jako lokalizację wybrano malowniczo położone wzgórze w Piotrkowicach. Założenie pałacowo-parkowe nazwano Tarnoskałą.
Tarnoskała jest rozwiązaniem – jak na polskie warunki – niezwykle nowatorskim, a nawet unikalnym. Po raz pierwszy w Polsce nastąpiło tu rozdzielenie funkcji mieszkalnej od administracyjno-gospodarczej. Rezydencja miała służyć wyłącznie celom mieszkalnym i rekreacyjnym, a więc w jej programie użytkowym występują tylko stajnie i wozownie. Zdaniem Andrzeja Grzybkowskiego charakter architektury Tarnoskały, choć będącego prostą pochodną barokowego „maison de plaisance”… pozwala mówić o prototypie późniejszej rezydencji willowej. Prototypie tylko, bowiem zamiast zasady jednoczłonowości założenia mamy jeszcze barokową wielobudynkowość.
Unikalność tranoskalskiej rezydencji polega na tym, że zamiast jednego pałacu tworzyły ja cztery odrębne piętrowe pawilony, powiązane ze sobą tylko kompozycyjnie. Ich rozmieszczenie oparte jest na osi, na której umieszczono środki dwóch okręgów, rozsuwając je w taki sposób, aby wewnętrzne narożniki pawilonów tworzyły kwadrat. Przylegające do dwóch pawilonów (południowego i wschodniego) stajnie i wozownie mają plan oparty na łuku, wyprowadzonym ze środka jednego z wspomnianych okręgów.
Dlaczego zaprojektowano cztery pawilony? Kto był autorem takiej koncepcji? Uważa się, ze pomysłodawcą był zapewne sam Joachim Tarnowski, zaś genezą kilku pawilonów, mogła być chęć zapewnienia osobnych obiektów dla poszczególnych członków rodziny (Tarnowski owdowiał i być może był już wówczas po powtórnym ożenku).
