Wieś Kaszów leży na północny-zachód od Radomia, kilka kilometrów w bok od szosy Warszawa-Kraków. Parafia tutejsza, której patronem jest św. Jan Chrzciciel powstała na początku XV stulecia – pierwotny kościół, ufundowany przez właściciela Kaszowa (jak również sąsiedniej Woli Kaszowskiej) Jana Kaszowskiego herbu Janina, chorążego Ziemi Sandomierskiej, zbudowany został w roku 1409. Wiadomo to z inwentarza spisanego pod koniec XVIII wieku. „Drewniany, na kształt łodzi” – tak opisana jest bryła kościoła. Na kształt łodzi, czyli z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, jak powiedzielibyśmy dzisiaj. „Erekcyi tego kościoła nie masz, ale tylko opisanie prowentów w r. 1521, a to za rozkazem J.W. Jana de Lasko, Arcybiskupa Gnieźnieńskiego. Rozległości tey parafii na półćwierci mile…Do Gniezna z tey parafii rachuje się mil 50, do Łowicza 14, do Warszawy 12 (do Radomia mil trzy)...”. Zdaniem księdza Wiśniewskiego autor inwentarza rozminął się mocno z prawdą co do „erekcyi”, reszta informacji jest jednak prawidłowa.
Pierwotny kościół spalony został w roku 1655 przez Szwedów. W roku 1657 wprowadzony został na parafię nowy proboszcz, ksiądz Chryzostom Radzki – powierzono mu dzieło odbudowy świątyni. Ksiądz Radzki umiejętnie łączył obowiązki duszpasterskie z rolą budowniczego, a mając też łatwość władania piórem, swe dokonania zapisywał w pamiętniku. Stąd wiemy, że dwa lata po objęciu parafii zakupił u pani Przyłuskiej „z Kobelniku 36 sosen na nowy kościół oraz 700 kóp gontów”. W fundacji uczestniczył także „Jegomość” czyli dziedzic Kaszowa, który: „swemi cieślami z łaski Bożej wystawieł, dodawszy quod deficiebat drzewa anno 1661”. Data zakończenia budowy wyryta została na belce tęczowej: Anno 1661 d. 13 SPB (spb=septembris). Nie był to jeszcze koniec trudów proboszcza – w 1662 roku „wystawił” ołtarz, rok później „sprawił” nową chrzcielnicę, w 1664 krucyfiks na belkę tęczową, a w roku 1666 kupił monstrancję „wagi grzywien dwadzieścia”.
Ksiądz Rudzki zmarł w roku 1672, a jego następcy, księża: Łukiewicz i Kościelski „też wiele rzeczy do kościoła sprawiają”. Zbudowany przez księdza Rudzkiego kościół jest orientowany a swym rozplanowaniem i bryłą chyba niewiele różnił się od pierwotnej świątyni. Także drewniany, wzniesiony w konstrukcji zrębowej, z prezbiterium zakończonym trójbocznie i od nawy węższym. Do północnej ściany prezbiterium przylegała zakrystia. Dwuspadowe dachy pobite były gontem, nad nimi górowała wieżyczka na sygnaturkę, czyli według księdza Wiśniewskiego „kopułka pokryta blachą”, barokowa w kształcie, więc będąca chyba nieco późniejszym dodatkiem. Na wprost głównego wejścia stała dzwonnica. Wymiary kościoła podaje ksiądz Wiśniewski: „…długości 36 łokci, 20 szerokości i 10 wysokości do dachu”.
Z czasem do kościoła przybudowano jeszcze dwie kruchty: południową, umieszczoną symetrycznie, tak jak zakrystia po stronie północnej, a usytuowaną na wprost bramy z ogrodzenia przykościelnego cmentarza, oraz kruchtę zachodnią, nakrytą brzydkim, jednospadowym dachem, zupełnie nie pasującym do stromych dachów nawy i prezbiterium. Całkiem dobry jest za to detal architektoniczny kaszowskiego kościoła. Lisice, spinające pokryty szalunkami z desek zrąb, opracowano na kształt pilastrów, z ozdobnymi głowicami. Interesująco rozwiązano profile gzymsu i oprofilowania okien. Niestety, gontowe pokrycie dachów nie doczekało dzisiejszych czasów – zastąpiono je ocynkowaną blachą.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
