Dobra włostowskie kupił w roku 1795 Antoni Karsz Karski, łowczy sandomierski od Leona Leonarda Worcella, kuchmistrza koronnego, za 550 tysięcy złotych. Na miejscu starszego dworu około połowy XIX stulecia wzniesiono założenie pałacowe. Jego ośrodkiem był neorenesansowy pałac zaprojektowany dla Stanisława Karskiego przez Henryka Marconiego i wybudowany w latach 1854 – 60. Przy pracach wykończeniowych zatrudniono ponoć rzemieślników z Włoch.
Pałac miał podobno 30 pomieszczeń. Reprezentacyjne pokoje mieściły się na parterze – samych salonów było trzy: czerwony, z którego przechodziło się do kaplicy, zielony oraz biały, wykorzystywany jako balowy. Z salonu balowego prowadziło wyjście na taras, gdzie przy odpowiedniej pogodzie przyjmowano gości, lub gdy nikt pałacu nie odwiedzał, w gronie rodzinnym spożywano podwieczorek, podziwiając przy tym panoramę Gór Świętokrzyskich. Na piętrze znajdowały się pokoje mieszkalne – dla domowników, dla gości, a także specjalny apartament dla sandomierskiego biskupa, Ryksa, zaprzyjaźnionego z Karskimi. Była tu także biblioteka z dziewięcioma tysiącami tomów Na przełomie XIX i XX stulecia pałac został przebudowany. Projekt przygotował Władysław Marconi, syn Henryka, a więc projektowanie dla Karskich pozostało „w rodzinie”.
Przed frontem pałacu, od strony wschodniej, znajdował się podjazd, od południa zamknięty dawną oficyną, a od wschodu i północy drzewami i murkiem z umieszczoną w narożniku bramą. Od zachodu, za pałacem, był park krajobrazowy, założony równocześnie z budową pałacu. Od północnego wschodu, przy pałacu stał pawilon parkowy. Zabudowania gospodarcze znajdowały się od strony wschodniej, za drogą.
Kaplica przylegająca do pałacu od strony parku, w założeniach służyć miała wyłącznie domownikom. Była ona niewielka co do powierzchni. Zamknięto ją półkoliście, doświetlając wnętrze wysokimi ostrołukowymi oknami. Podobnie jak okna, także wystrój wnętrza kaplicy był neogotycki. Kaplica, tak jak cały pałac jest dziś tylko ruiną. Ale dzięki posiadaniu dachu stanowi jednak jego najlepiej zachowany fragment. Dach nad kaplicą uratował się nie do końca przypadkowo. Miejscowy proboszcz nie dopuścił do jego dewastacji strasząc potencjalnych złodziei karą Boską.
Dawna oficyna zbudowana została w 2. ćwierci XIX stulecia, a jej projekt niektórzy przypisują Jakubowi Kubickiemu, autorowi warszawskiego Belwederu. Architektura parterowej oficyny była klasycystyczna – na osi znajdował się czterokolumnowy portyk z belkowaniem i z trójkątnym szczytem. W bocznych partiach elewacji zastosowano duże okna z jońskimi kolumienkami. Tylna elewacja była dziewięcioosiowa. Bryłę nakrywał niewysoki, czterospadowy dach.
Podobnie jak pałac, tak i związane z nim budynki gospodarcze są w ruinie. Najlepiej zachowaną inwestycją Karskich jest wybudowana w roku 1912 cukrownia. Funkcjonuje ona do dziś, choć biorąc pod uwagę czarne chmury nadciągające nad polski przemysł cukrowniczy, trudno pozbyć się obaw, czy nie podzieli ona losu innych, wybudowanych przez rodzinę Karskich, obiektów.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
