Oczywisty związek z pałacem w Wólce Kłuckiej ma pałac w Wiśniowej. Oczywisty, bo oba należały do Kołłątajów i obydwa mają wgłębne portyki (w Wiśniowej później częściowo zabudowany, w związku z ulokowaniem w nim klatki schodowej). Jest też wiele różnic – wiśniowski pałac nie ma planu zwartego prostokąta. Jego alkierze (zresztą nie do końca symetryczne) wychodzą poza obrys prostokąta. Podobnie jest z płytkim ryzalitem od frontu. Front zresztą też jest niesymetryczny: od strony wschodniej ma cztery osie okienne, od zachodu trzy. Te odejścia od symetrii wynikają z wykorzystania w projekcie wcześniejszych partii budynku, w przeciwieństwie do pałacu w Wólce Kłuckiej – projektowanego nie jako przebudowa i rozbudowa, ale jako zupełnie nowy obiekt . Pałac wiśniowski ma dwie kondygnacje nadziemne oraz to, czego mi w Wólce Kłuckiej najbardziej brakuje: sień wejściową jednoznacznie determinującą, która elewacja jest frontową, a która ogrodową. W Wiśniowej zresztą sień – poprzez wgłębny podcień – łączyła się z bezpośrednio z parkiem, a to dzięki ulokowaniu reprezentacyjnych pomieszczeń na piętrze.

Jest jeszcze jedna analogia – w Wiśniowej także nieznany jest autor projektu. Może i tutaj był nim Stanisław Zawadzki? Nie znamy też precyzyjnie czasu realizacji przebudowy. Witold Męczyński, autor artykułu o pałacu w Wiśniowej, słusznie uważa, że problemy, jakie miał Hugo Kołłątaj po Targowicy, wykluczają jego działalność budowlaną w ostatnim pięcioleciu XVIII stulecia. Wygląda więc na to, że projekt i realizacja mogły nastąpić przed rokiem 1792, a okres ten, patrząc na kalendarium pewnych, co do atrybucji dzieł Zawadzkiego – jest białą kartą. Pomiędzy rokiem 1789, w którym pracował nad koszarami Ujazdowskimi w Warszawie i fortyfikacjami w Kamieńcu, a rokiem 1797, kiedy zajmował się pałacem w Śmiełowie – spis jego dzieł jest pusty. Jest po prostu niemożliwe, aby przez ten czas wyłącznie wypoczywał. Raczej mamy do czynienia z zagubieniem archiwaliów z tego okresu, z czego wynikałyby braki wiedzy badaczy o twórczości Zawadzkiego z tego okresu. I tu pozwalam sobie postawić hipotezę: Stanisław Zawadzki, architekt, ale też i przyjaciel z lat młodości Hugona Kołłątaja, sporządził wówczas dla niego dwa projekty pałaców!

Co do genezy wgłębnego portyku: Zawadzki jako architekt wojsk koronnych miał dużą wiedzę o tym co nowego dzieje się w polskiej architekturze wojskowej. Może więc zainspirował go budynek poznańskiego odwachu z roku 1787, przypisywany Janowi Chrystianowi Kamsetzerowi? Autorzy „Klasycyzmu w Polsce” Stanisław Lorentz i Andrzej Rottermund bardzo wysoko oceniają budynek odwachu zlokalizowany na poznańskim Rynku, widząc w nim dzieło o cechach dojrzałego klasycyzmu. „Przyciąga on uwagę przejrzystością kompozycji bryły, surową kolumnadą i prostą attyką wieńczącą…”. Oczywiście dla Zawadzkiego inspiracją mogły być także dzieła Andrei Palladia, o których jako absolwent i wykładowca rzymskiej Akademii św. Łukasza doskonale wiedział, gdyż na pewno odwiedził miasteczko Vicenza, gdzie znajduje się najwięcej zrealizowanych projektów, których autorem był Andrea Palladio. A może to Kamsetzer zainspirował się palladianizmem Zawadzkiego uwidocznionym w pałacu „Ustronie” z roku 1778. Kto wie?

Oznaczone: Autor: Roman Mirowski

Pozytywnie zakręcony pasjonat kielecczyzny, absolwent Politechniki Świętokrzyskiej. Fotografuje co nieco i jako tako. Opisuje jak umie i stara się uratować od zapomnienia wszystko co się da :)

Bez komentarza

Skomentuj

Blue Captcha Image

*

MICHALCZYK WŁADYSŁAW EUGENIUSZ (1916-1994)

Władysław Eugeniusz Michalczyk urodził się 10 maja 1916 r. w Daleszycach (powiat kielecki), a jego rodzicami byli Jan (ur. 3 […]

MALICKI JÓZEF (1893-1953)

Józef Malicki urodził się 15 stycznia 1893 r. w Krasocinie, był synem Kazimierza i Katarzyny z Łapotów, którzy wzięli ślub […]

BORKOWSKI JAN WIKTOR (1885-1956)

Jan Wiktor Borkowski (wł. Jan Wiktor Dunin-Borkowski h. Łabędź) urodził się 7 czerwca 1885 r. w Dąbrowie Górniczej, był synem […]

MALSKA FLORENTYNA Z ZIELIŃSKICH i MALSKI KAROL

Prezentowany tekst jest rozszerzoną wersją opublikowanego na łamach czasopisma „Świętokrzyskie” Niewiele osób zapisało się w dziejach Kielc w tak chwalebny […]

JANOTA BZOWSKI JERZY (1906-1941)

Autor: Grzegorz Dąbrowski, Adam Malicki   Ziemia Włoszczowska ma wielu bohaterów o których pamięć warto podtrzymywać i upowszechniać wśród kolejnych […]

TEREK STANISŁAW – kowal z Kossowa

Stanisław Terek urodził się 20 kwietnia 1914 r. w Kossowie, a jego rodzicami byli Antoni (ur. 1876, zm. 1947) i […]