Plac Żeromskiego, dawny Nowy Rynek, albo Dolny Rynek, to najprawdopodobniej najstarszy element urbanistyczny Chęcin, pochodzący jeszcze sprzed czasów lokacji. Oczywiście nie miał on wówczas tak regularnej formy, ale zapewne był już placem o przeznaczeniu handlowym, wokół którego skupiała się osada o nazwie Skotniki. Data wytyczenia tego placu, któremu nadano wymiary 100 na 25 metrów nie jest znana, wiemy tylko, że po raz pierwszy wspomniano o nim w dokumencie z roku 1596.
Przeznaczeniem placu w lokacyjnych Chęcinach był handel bydłem – uciążliwy ze względu na hałasy a w szczególności nieprzyjemne zapachy – więc eliminowany z rynku „głównego”, mającego bardziej reprezentacyjny charakter. Istotnym atutem tej lokalizacji w przypadku Chęcin, było sąsiedztwo cieku wodnego, zapewniającego łatwość pojenia bydła. Wokół rynków „bydlęcych” lokalizowano „szlachtuzy” czyli według dzisiejszego nazewnictwa „ubojnie”. W tej części miasta, aż do XIX stulecia, licznie zamieszkiwali rzeźnicy.
Podczas lokowania miasta i wytyczania działek, sankcjonując wcześniejsze istnienie tutaj placu, skrócono odpowiednio blok zabudowy, przesuwając jego północną linią zabudowy ku południowi.
Już w wieku XVII przy placu stał szereg murowanych domów mieszkalnych. Budowali się nawet ówcześni VIP-owie , gdyż w roku 1633, zapewne w południowym bloku, jedna z kamieniczek (tak zwana „czolnowska”) stanowiła własność miejskiego pisarza, Marcina Sornatowicza. Obok stały kamieniczki szkockich kupców: Williamsona, Wood’a i Leod’a. Także brat Kacpra Fodygi, Sebastian, miał tutaj swoją kamieniczkę, choć jego główna „rezydencja” znajdowała się w zachodniej pierzei głównego Rynku. Stał tu także dom chęcińskiego wójta, Wojciecha Dzieczyca, zwany „krakowskim”, dom Stanisława Ozimka (zwany „ozimkowskim”) a także kamieniczka Magdaleny i Stanisława Lenczyków (zwana „genczykowską”).
Z zachowanych opisów wiemy jak wyglądały te budynki. I tak kamieniczka „czolnowska” należąca do miejskiego pisarza była parterowa – składała się z przejazdowej sieni, sklepionej izby o jednym zakratowanym oknie, kuchni z oknem oraz izby o kilku oknach oraz piwnicy (która nie miała sklepienia). Od frontu budynek poprzedzony był drewnianym podcieniem. Jest także opis domu „ziomkowskiego”, który kamieniczka nazwać trudno, gdyż był tylko częściowo murowany. Miał także przejezdną sień, w której była mała stajenka i żłób dla konia. Z sieni wejście prowadziło do izby frontowej. W izbie znajdował się piec — z malowanymi kaflami oraz kominek. Z sieni schodami …o siedmiu gradusach z poręczem… , wchodziło się na poddasze, gdzie były pokoiki o drewnianych ścianach. Siedem gradusów – czyli stopni, świadczyło, że albo były one bardzo wysokie, albo poszczególne części budynku miały poziomu przesunięte względem siebie o pół kondygnacji. Za taką właśnie sytuacją (budynek, jak całe Chęciny stał na stoku) przemawia też inny fragment opisu, gdzie zanotowano, że obok piwnicy znajdowała się murowana kuchnia.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
