Pińczów to powiatowe miasteczko na południe od Kielc, położone w dolinie Nidy. W kołach brydżystów znane jest z głęboko krzywdzącego powiedzonka: „graj, bo w Pińczowie dnieje”. A przecież Pińczów ma bogatą historię i niemałe zasługi dla polskiej kultury. Zawdzięcza to złożom wapienia nazywanego potocznie „pińczakiem”, materiału łatwego w obróbce, a bardzo trwałego w eksploatacji.
W XV stuleciu miejscowość nazywała się Pandziczow, Pyandziczow, Pyądziczow, Pienczow. Mimo obfitości nazw osada w tamtych czasach miastem nie była, choć była nim niewątpliwie wcześniej. Profesor Kiryk pisze o dokumencie Władysława Jagiełły z roku 1428, w którym o Pińczowie pisano jako o wsi, „o której mówią, iż za poprzednich królów lokowana była jako miasto, które prawdopodobnie się nie rozwinęło”. W połowie wieku XVI Pińczów słynął z różnowierczych szkół, będąc jak to z patosem jeszcze niedawno określano „jedną z najważniejszych kuźni polskiej reformacji”. W tutejszej drukarni wydrukowano wówczas gramatykę języka polskiego, a dzięki związkom miasta z liczną grupą wybitnych pisarzy i uczonych nazywano je „polskimi Atenami”. Historia Pińczowa – na szczęście nie zakończyła się wraz z upadkiem reformacji w Polsce, zaś katolickie tradycje tego pięknego miasta są równie piękne jak i ono samo.
Na szczycie wzgórza górującego nad Pińczowem wznosi się niewielka rozmiarami kapliczka, której patronką jest św. Anna. Uważa się, że jest to pierwsza w Polsce wolnostojąca kaplica poświęcona wyłącznie celom kultowym. Ma ona niezwykle czytelny układ kompozycyjny – dwa sześciany nakryte kopułami. Gładkie kamienne ściany oszczędnie ozdobiono delikatnym i wytwornym detalem rzeźbiarskim. Kaplica ta jest dziełem Santi Gucciego, powstała zaś w roku 1600, w roku w którym zmarł jej twórca.
Santi Gucci urodził się we Florencji około roku 1530. Rzeźby uczył się od 17 roku życia, tak że przyjeżdżając do Polski, co nastąpiło prawdopodobnie w roku 1558, był już artystą doświadczonym. Ożenił się z Katarzyną Górską i osiadł w Polsce na stałe. Dzięki swoim talentom stał się nadwornym architektem i rzeźbiarzem najpierw Stefana Batorego, a później Zygmunta III. Od roku 1587 związał się z rodziną Myszkowskich i z miastem Pińczowem, gdzie założył duże przedsiębiorstwo rzeźbiarsko-architektoniczne. Do jego najznamienitszych dzieł zaliczamy zamki w Baranowie, Książu Wielkim i Pińczowie (ten ostatni niestety nie zachował się). Przypisuje mu się także manierystyczną przeróbkę zamku w Janowcu nad Wisłą i nie zrealizowany projekt przebudowy zamku w Sandomierzu. Z ważniejszych dzieł rzeźbiarskich wymienić należy: posągi nagrobne Stefana Batorego i Anny Jagiellonki w wawelskiej katedrze oraz współudział w powstaniu attyki krakowskich Sukiennic.
Założony przez Gucciego, a czynny także po jego śmierci, pińczowski warsztat kamieniarski produkował rozchodzące się po całym kraju elementy i detale kamieniarskie. Z wykutych w Pińczowie, a spławianych Nidą, i dalej Wisłą elementów, powstały między innymi dwie kaplice w odległym Włocławku.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
