Pierwsza wzmianka o Starej Słupi, wsi należącej do klasztoru na Świętym Krzyżu, pochodzi z dokumentu z roku 1269. Nowa Słupia powstała w pobliżu Starej, a miastem została w pierwszej połowie XIV stulecia, bowiem w dokumencie z roku 1351, potwierdzającym że jest własnością klasztoru, jest także mowa o przeniesieniu Nowej Słupi na prawo średzkie. Początkowo parafia znajdowała się w Starej Słupi – Długosz tamtejszy kościół św. Wincentego nazwał „matką kościoła św. Wawrzyńca w Nowej Słupi”, ale już w wieku XV parafialną była świątynia, której patronował św. Wawrzyniec, zaś kościół św. Wincentego podporządkowano parafii miejskiej. Profesor Feliks Kiryk uważa, że: „ze stosunków własnościowych i prawa patronatu wynika, że kościół w mieście zbudowali opaci łysogórscy i ze nastąpiło to w 2. połowie XIV wieku”.
Ponieważ klasztor zdominował prawie całkowicie okoliczny handel, a miasto żyło jak gdyby w jego cieniu, Władysław Jagiełło pragnąc polepszyć stan oppidi Slup, wydał w 1405 roku przywilej, którego konkluzja było: „stanowimy targ we czwartek odbywać się mający”. Jagiełło i jego syn Kazimierz popierali rozwój Nowej Słupi. Być może ich pozytywny stosunek do miasta wynikał z faktu, że stąd właśnie odbywali swoje pielgrzymki do świętokrzyskiego klasztoru. W 3. ćwierci XV stulecia w mieście było 58 domów, dwa wodne młyny ze stawami, 1 młyn wiatrakowy i dwór z folwarkiem. Sto lat później płacono „szos” od 26 domów przy rynku i od 39 domów zlokalizowanych przy miejskich uliczkach. Dalszy los miasta miewał dosyć zmienne koleje, zakończone przez władze carskie w roku 1868 odebraniem Nowej Słupi praw miejskich. Taki stan prawny utrzymuje się do dnia dzisiejszego.
Obecny kościół parafialny w Nowej Słupi zbudowany został w roku 1678 i rozbudowany po II wojnie światowej. Staraniem proboszcza, ks. S. Gruszki, w roku 1960 dobudowane zostały nawy boczne. Wymagała tego rosnąca liczba parafian – obecnie jest ich ponad 5 tysięcy.
Zachodnia elewacja kościoła jest raczej prosta – poza delikatnym oddzieleniem wieńczącego ją trójkątnego szczytu, nie posiada podziałów architektonicznych. Wejściowy portal, wczesnobarokowy co do stosowanych form, ozdobiony jest charakterystycznym krzyżem, godłem świętokrzyskich benedyktynów. Wyżej umieszczono posągi świętych: Wawrzyńca, Benedykta i Scholastyki. Nawa kościoła przykryta jest kolebkowym sklepieniem z bogatą dekoracja stiukową. Główny ołtarz, wykonany z czarnego muru ozdabia cenny krucyfiks. W ołtarzach bocznych, również barokowych, umieszczone są obrazy: Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Anny Samotrzeć.
Przykościelny cmentarz ogrodzony jest murem a renesansowa bramka, która do niego prowadzi, przeniesiona została tutaj ze świętokrzyskiego klasztoru po kasacie opactwa. Przy cmentarnym murze stoi tajemniczy posąg przedstawiający postać kobiecą w koronie. Legenda mówi, ze jest to żona słynnego „pielgrzyma”, posągu stojącego przy drodze z Nowej Słupi do klasztoru na Świętym Krzyżu, który co roku przybliża się do klasztoru „o ziarnko piasku”.
Kilka lat temu kościół przeszedł gruntowny remont. Odnowiono nie tylko jego główną fasadę, ale także posągi i zdobiące wnętrze świątyni malowidła, których treści ukazują duchową więź miedzy parafią w Nowej Słupi i pobliskim świętokrzyskim sanktuarium.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
