Wieś Mokrsko Dolne leży nad rzeką Nidą, w gminie Sobków – a więc w powiecie jędrzejowskim. „Stoi w Mokrsku kościół starożytny, murowany, sklepiony, wsparty /nawa/ ukośnymi szkarpami. Pierwotny kościołek, może kaplica wśród lasów, to część prezbiterium poza wielkim ołtarzem, postawiona w stylu romańskim. Zachowały się tam jeszcze dwie romańskie kolumny. Na zewnątrz prezbiterium oglądamy zamurowane, wąskie romańskie okienko, zaś boczne od południa zostało rozszerzone wyjęciem środkowego słupka. Gzyms ciekawy”. Tak napisał o tutejszym kościółku pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny ksiądz Jan Wiśniewski.
Dokumenty dotyczące kościoła z Mokrska są od niego samego o około sto lat młodsze. Pierwszy zapis mówiący o istnieniu parafii pochodzi z roku 1325. Plebanem był tu wówczas Maciej, zaś prebendarzem – Albert.
Pierwotny, romański kościół powstał w 1 ćwierci XIII stulecia. Takie właśnie datowanie można przyjąć na podstawie szczegółów kamieniarki. Można też z tychże samych szczegółów wywnioskować, że świątynię wykonywał cysterski warsztat budowlany. Kościółek był budowlą orientowaną, składającą się z prostokątnego, prosto zamkniętego prezbiterium o wewnętrznych wymiarach 3 na 2,7 metra i nawy o wymiarach 6 na 5,1 metra. Materiał konstrukcyjny stanowił piaskowcowy cios, bardzo starannie obrabiany. Także z piaskowca wykonano podokapowy gzyms konsolowy i kolumienki prezbiterium /dostrzeżone i opisane przez księdza Wiśniewskiego/. Głowice kolumienek ozdobione są dekoracją geometryczną i palmetami; do dziś zachowały się na nich ślady dawnej polichromii.
Romański kościółek stanowi obecnie prezbiterium rozbudowanej w wieku XVII świątyni. W roku 1676 rozebrano zachodnią trzynastowieczną ścianę i dostawiono barokową nawę /przedłużaną jeszcze w 1. połowie XIX stulecia/, a od północy zakrystię. Nawę przykryto sklepieniem kolebkowym z lunetami, podobnie jak prezbiterium /czyli dawną nawę/ i zakrystię. Nad starym prezbiterium, teraz pełniącym rolę schowka za ołtarzem, zamiast pierwotnego, żebrowego, wymurowano ceglane, krzyżowe sklepienie. Wszystkie dachy nakrywające kościół są dwuspadowe. Zachodnia fasada kościoła, neogotycka pochodzi z 1. połowy XIX wieku. „Po stronie Ewangelii przylega do nawy kaplica P. Jezusa i nieco bliżej chóru – kruchta. Są to przybudówki z 1677 i 1821 roku. Przy głównym wejściu szpetna kruchta jest owocem najnowszej kultury wiejskiej…” – gromi ksiądz Wiśniewski mało utalentowanego autora tego fragmentu rozbudowy świątyni. Pogląd może surowy, ale przecież nie pozbawiony słuszności…
W schowku /czyli romańskim prezbiterium/ odsłonięto podczas prowadzonych w latach 1952 –54 prac konserwatorskich ślady XIII-wiecznych polichromii, ukrytych dotąd pod nowszą, XVI – wieczną renesansową polichromią. Z detali kamieniarskich, oprócz już wymienionych, na uwagę zasługuje romański uskokowy portal z zakrystii do prezbiterium /szkoda tylko, że przerabiany/ oraz silnie rozglifione romańskie okienko we wschodniej ścianie prezbiterium. Interesujące są też siedemnastowieczne, barokowe portale: z kruchty do nawy i z prezbiterium do zakrystii. W późnobarokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz przestawiający Wniebowzięcie N. M. Panny z roku 1733, sygnowany przez Szymona Więckowskiego. Jest on niestety dość mocno przemalowany przez Adama Koszczaka podczas dokonywanej w roku 1871 konserwacji. Najstarszym elementem wyposażenia kościoła jest gotycki krucyfiks z początków XV stulecia.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
