Miasto Ćmielów, od lat słynące z fabryki porcelany, leży kilka kilometrów na wschód od Ostrowca, w miejscu gdzie rzeka Kamienna w swej drodze ku Wiśle, dotychczas kierując się na wschód, zakręca ostro ku północy. Początki Ćmielowa sięgają przynajmniej wieku XIV. Nieco zamieszania powoduje często występująca w literaturze identyfikacja Ćmielowa z wsią o nazwie Szydłów (lub Szydłowiec). Uważano, że Ćmielów powstał z dawnego Szydłowa, ale jest to tylko część prawdy. Szydłów z całą pewnością znajdował się „w bezpośrednim zasięgu terytorialnym późniejszego miasta Ćmielowa” – pisze profesor Kiryk, a nowe miasto powstało na gruntach dwóch wsi: Szydłowa i Ćmielowa. Związki Szydłowa z miastem Ćmielowem szczególnie ważne są, gdy chodzi o ćmielowską parafię. Wiejska parafia Szydłowa, z chwilą powstania miasta, przekształciła się w miejską parafię ćmielowską. Parafia szydłowska /Scidlow/ leżąca w archidiakonacie zawichojskim, po raz pierwszy notowana jest w roku 1325. Siedemnastowieczny inwentarz podaje datę erekcji parafii na rok 1313, co wydaje się prawdopodobne, skoro w roku 1325 szacowano ją na 3 grzywny dochodu.
W Liber Beneficiorum Długosz pisze o świątyni murowanej z białego kamienia, nie podaje jednak żadnych dat co do jej fundacji i budowy. Nie przytacza także nazwiska fundatora. Znane jest tylko wezwanie kościoła, które przetrwało do dnia dzisiejszego: Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny. Badania architektoniczne ćmielowskiego kościoła, (przeprowadzone przed kilku laty przy okazji wymiany tynków) wykazały, że w jego murach znajdują się dość znaczne partie pochodzące z XIV stulecia. Najstarszą częścią świątyni jest nawa, wymurowana na planie prostokątna, spięta kamiennym cokołem i wzmocniona szkarpami – dziś częściowo wyburzonymi.
Gruntowną przebudowę kościół zawdzięcza Mikołajowi Szydłowieckiemu, już po uzyskaniu przez Ćmielów praw miejskich, czyli po roku 1505. Do nawy dobudowana została od południa kruchta, a od wschodu prezbiterium z zakrystią od północy. Te przybudówki nie posiadają już ani cokołu, ani przypór. W południowej ścianie odkryto i wyeksponowano (rok 1994) pochodzący z tych czasów późnogotycki, kamienny portal, o skromnych oprofilowaniach. Inne późnogotyckie portale znajdują się przy wejściu do nawy od zachodu oraz pomiędzy prezbiterium i zakrystią.
Około połowy XVI stulecia kościół zniszczyli arianie, a sto lat później sprofanowali go Szwedzi. Rekonsekracji ołtarzy dokonał potem Mikołaj Oborski, krakowski sufragan. W latach 1716 –41, kiedy proboszczem był ksiądz Samuel Szwykowski, kościół wyremontowano, wymieniając na nowe: dach i posadzki. Następny proboszcz, prałat Kazimierz Dziewulski, zagospodarował otoczenie kościoła, nadając mu kształt zachowany do dzisiaj. Uzupełnił i nadmurował ogrodzenie, wybudował w jego narożniku wysoką dzwonnicę oraz zasadził drzewa. Przy kościele, od zachodu i południa, dobudował kruchty. Na dachu wystawił wieżyczkę na sygnaturkę, a w nowej dzwonnicy powiesił pięć dzwonów. Najstarszy z nich, ozdobiony jest gotyckim napisem z datą 1528. Na początku wieku XIX przebudowano (zmniejszono) okna, wybudowano też przy południowej ścianie nawy nową kruchtę (trzecią z kolei na tym samym miejscu). Powiększono także kruchtę zachodnią, a w prezbiterium założono kasetonowy strop.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
