Maria ma na głowie złoty toczek, a ubrana jest w czerwoną szatę, na która nałożony jest ciemnozłoty (a od spodu ciemnoniebieski) płaszcz z narzuconą – też złotą, lecz o ton jaśniejszą) pelerynką. Układ fałd płaszcza o grubych fałdach, zakończony jest podobnie jak u rzeźby z Krużlowej „masywną agrafową fałdą”, nie ma jednak tak mocno „dzwonowego” zakończenia części dolnej. Dzieciątko, spoczywające na prawej ręce Matki w rączkach trzyma jabłko. Lewa ręka Madonny zgięta w łokciu, uniesiona na wysokość talii dłoń ma pustą, ale kiedyś musiała trzymać w niej berło. Tu właśnie analogie z Madonną z Krużlowej się kończą, bowiem tam Dzieciątko trzymane jest przez Matkę na lewej ręce i jabłko ma w prawej dłoni.
Klasztor bernardynek w Chęcinach mieści w swoich murach jeszcze jedną figurę Madonny z Dzieciątkiem, także wyrzeźbioną w drewnie, także polichromowaną i także niezwykle piękną Druga chęcińska Madonna wyrzeźbiona została zapewne przez warsztat krakowski w latach 1470-80. Wykonana jest z drewna, od tyłu głęboko drążona (co jest zabiegiem zapobiegającym pękaniu drewna). Figurę pokrywa temperowa polichromia oraz złocenia. Zaliczana jest do tak zwanych Madonn Apokaliptycznych, opartych na Objawieniu św. Jana. Szczególnie dużo takich właśnie przedstawień wykonanych zostało w polskiej sztuce w XV i XVI stuleciu. Chęcińska Madonna lewą ręką trzyma Dzieciątko (tu wyrzeźbione mniej udatnie niż sama figura Madonny), w prawej dłoni trzymała berło, – które nie zachowało się. Kielecki historyk sztuki, Krzysztof Myśliński, tak pisze o tej figurze: …Madonna stojąca na globie i masce lunarnej zredukowanej do sierpa księżyca… Temat ‘Marii stojącej na księżycu’ wywodzi się z jednej odmian przedstawienia ‘Madonny Apokaliptycznej’, z której usunięto postać św. Jana i zrezygnowano, zwłaszcza w rzeźbie, z aureoli słonecznej, otaczającej Marie. Symbolika Księżyca pod stopami Marii jest wieloznaczna i skomplikowana. Początkowo, interpretowany z godnie z tekstem objawienia św. Jana, był symbolem zła, a deptany przez Marię oznaczał jej zwycięstwo nad grzechem. W teologii średniowiecznej był symbolem władzy Matki Bożej nad sferą przemijania, później także, zgodnie z określeniem Madonny jako ‘Pulchra ut Luna”, znakiem jej czystości i Niepokalanego Poczęcia… Głęboko cięte fałdy szat, ogólny układ kompozycyjny i typ fizjonomiczny zbliżają rzeźbę do dzieł snycerki krakowskiej z końca 3. ćwierci XV wieku, na przykład do dolnych figur ‘Świętych Dziewic’ z ołtarza Trójcy Świętej z 1467 r. w katedrze krakowskiej, czy figur św. Jadwigi i Madonny z Muszyny z ok. 1470 roku…
Figura jest polichromowana – obecna temperowa polichromia odtworzona została (podczas konserwacji dokonanej w roku 1974) w oparciu o pozostałości oryginalnej malatury. Madonna ubrana jest w srebrna suknię „z laserunkiem kraplakowym i bladozielona poszewką”. Na suknią narzucony jest płaszcz złoty z brzegiem obszytym rozetami, przewiązany złotym paskiem.
Mało jest w Polsce miejsc (poza muzeami największych miast), w których jak w chęcińskim klasztorze bernardynek, byłyby dwie „Piękne Madonny”. Samo nasuwa się pytanie: jak do tego doszło? Istnieje podejrzenie, że jedna z figur pochodzi z klasztoru franciszkanów, gdzie wspominana była w inwentarzach z XVI stulecia i z początków wieku XVII.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
