Osadnictwo w rejonie Włoszczowy ma prehistoryczne korzenie. Później powstała tu wieś, istniejąca z pewnością już w XIV stuleciu, skoro w roku 1384 wzmiankowany jest Piotr z Włoszczowy, kanonik kurzelowski. W dokumencie królowej Jadwigi czytamy, że w roku 1392 właścicielem wsi /a może tylko „trzymającym” ją w zastawie?/ był Dymitr z Goraja. W roku 1403 właścicielem był Petrus Carvacian de Wloszczowa, kasztelan dobrzyński. Lokacja miasta nastąpiła dopiero w roku 1539, na podstawie królewskiego zezwolenia, uzyskanego przez ówczesnego dziedzica, Hieronima Szafrańca z Pieskowej Skały. Królewski przywilej mówi o przekształceniu wsi w miasto: „in oppido transmutamus”, 10 latach wolnizny od „szosu i ceł”, 20 od „czopowego”, a także o targu w poniedziałki i trzech jarmarkach rocznie /na św. Trójcę, św. Idziego i św. Łucję/.
Od początku swego istnienia miasto konkurowało z sąsiednim Kurzelowem /i to skutecznie/ w produkcji i wyszynku piwa. W 2. połowie XVI wieku Włoszczowa stała się ośrodkiem ruchu kalwińskiego – w latach 1583 – 1601 ministrem zboru był tu Grzegorz Koszarski z Żarnowca. W 2. ćwierci XVII stulecia stanowiła własność rodu Straszów, w 1. połowie XVIII Otwinowskich, zaś w końcu XVIII stulecia – Małachowskich oraz na początku XIX – Komorowskich. Często nękały Włoszczowę pożary: podczas wojen szwedzkich, w roku 1784, 1834 i 1904. Prawa miejskie „odnowiono” w roku 1815.
Pierwotny, drewniany kościół parafialny, wzmiankowany był w roku 1447. Zbudowany był na wschodnim krańcu dzisiejszego miasta, na niewielkim wzgórku, tam gdzie dzisiaj stoi figura św. Floriana. W 2. połowie XVI wieku zamieniono go na zbór. Dzięki staraniom Krzysztofa Strasza, kościół odzyskali w 1632 roku katolicy, ale jednak w 1643 budowlę rozebrano.
Obecny kościół rozbudowano w 3. ćwierci XVII stulecia z kaplicy zbudowanej w roku 1647 i konsekrowanej w 1648. Genezą budowy kaplicy, były według Rawity Witanowskiego, cudowne objawienia: „ w tym miejscu gdzie stoi teraz kościół parafialny, przy rynku, objawiła się N. Maryja Panna. Gdy zaś objawienia te ciągle się powtarzały i jako prawdziwe przez starszych i rozumiejących obywateli uznane zostały, miejscowy proboszcz Jmci ks. Jędrzej Strasz spisał to wszystko i wraz z obrazem, w jakim się N. Maryja Panna pokazywała, przedstawił przewielebnemu ks. Jakubowi Chrostkiewicowi, obojga praw doktorowi, proboszczowi małogoskiemu…prosząc o spisanie tego protokolarnie, co też uczyniono wobec licznych świadków.
Po pożarze z roku 1784 /podobno spalone zostały a potem rozebrane wieże/, dokonano odbudowy świątyni. Potem kościół był remontowany w latach 1811 –30 i w roku 1874. Po roku 1881 od zachodu dobudowano wieżę. Co do cech stylowych – kościół jest barokowy, a jego wieża neobarokowa. Jako budulec posłużyły kamień i cegła. Nawa jest dwuprzęsłowa, z symetrycznymi, niemal kwadratowymi kaplicami po obu bokach wschodniego przęsła, stanowiącymi jakby ramiona transeptu. Od zachodu dobudowano dodatkowe, wąskie przęsło mieszczące chór muzyczny, a po jego bokach niewielkie pomieszczenia, które najpewniej są pozostałościami po pierwotnych wieżach. Prezbiterium zamknięte jest półkoliście, z dobudowaną od północy zakrystią i przedsionkiem.
Wnętrza świątyni nakrywają sklepienia: kolebkowe z lunetami a w zachodnim przęśle nawy i w południowej kaplicy – żaglaste. Wyposażenie wnętrza jest barokowe i rokokowe, zaś najstarszym elementem jest tutaj późnogotycki krucyfiks z 1. połowy XVI stulecia.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
