Wieś Szaniec leży niedaleko Buska, tylko trzy kilometry na zachód od szosy z Kielc do Tarnowa. Pierwszy dokument w którym wymieniono Szaniec pochodzi z połowy XIII stulecia. Powstanie parafii datuje się na 2. połowę XII stulecia. W roku 1326 z całą pewnością istniał tu już drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Od XIV wieku Szaniec należał do Odrowążów. Podobno istnieją jakieś zapiski mówiące o murowanym kościele w Szańcu pochodzące z połowy XV stulecia, ale obecny, gotycki kościół zbudowano dopiero w roku 1499, jako fundację biskupa Krzesława z Kurozwęk, kanclerza koronnego.
Po Krzesławie i Stanisławie Kurozwęckich wieś przeszła we władanie Padniewskich, a potem w XVII stuleciu Myszkowskich. Myszkowscy utworzyli Ordynację Pińczowską w skład której wchodziło 5 miast i 90 wsi. Rola Szańca w ordynacji musiała być znacząca, skoro powstało wówczas powiedzenie: „kto ma Chroberz, Książ i Szaniec, ten z królową idzie w taniec”. Później właścicielami wsi byli: Wielopolscy, Jan Olbrych, który przybrał nazwisko Szaniecki, Władysław Bocheński, Emil Rayski. Ostatnimi „panami na Szańcu” byli Nowakowscy. Po II wojnie światowej majątek został rozparcelowany.
Szaniecki kościół jest budowlą orientowaną, wzniesioną z kamiennego ciosu. Jego dwunawowy korpus nakrywa sklepienie o krzyżowych i trójdzielnych polach, którego żebra wspierają się na ścianach za pośrednictwem ostrosłupowych wsporników i na dwóch ośmiobocznych słupach umieszczonych na głównej osi nawy. Prezbiterium jest węższe i niższe od korpusu. Przykrywają je sklepienia krzyżowo –żebrowe. Od północy do nawy dobudowana jest kaplica, otwarta do niej dwiema ostrołukowymi arkadami, sklepiona krzyżowo – żebrowo, z ostrosłupowymi wspornikami rzeźbionymi w maswerki. Zakrystia, dobudowana do północnej ściany prezbiterium, przesklepiona jest kolebkowo.
Kościół od zewnątrz opięty jest szkarpami. Część cokołową elewacji odcina gzyms kapnikowy; pod dachem ściany wieńczy gzyms profilowany. Na ścianie południowej znajduje się zegar słoneczny z napisem: „Albert Waśniowski 1599” – autentyzm tego zegara budzi jednak poważne wątpliwości. Szczyt elewacji zachodniej rozczłonkowany jest wnękami. Okno umieszczone w tej elewacji ponad chórem muzycznym jest koliste, z kamiennym krzyżem. Portal prowadzący do nawy od południa wykonany jest z kamienia, późnogotycki, zdobiony krzyżującymi się laskami i maswerkami. Podobny jest portal z prezbiterium do zakrystii z tym, że pozbawiony jest maswerków. Dachy kościoła są strome, strzeliste. Nad nawą i prezbiterium dachy są dwuspadowe, nad kaplicą jest dach trójpołaciowy.
Choć ołtarze są pseudogotyckie i pochodzą z początków XX stulecia, to w szanieckim kościele zachowało się sporo znacznie starszych i bardzo cennych rzeźb i obrazów. Wymienić należy: gotycki posąg matki Boskiej z Dzieciątkiem z połowy wieku XV, późnogotycki witrażyk ze św. Stanisławem biskupem z ok. 1500 roku, dwa krucyfiksy z nieistniejącego już klasztoru kamedułów – barokowy i późnobarokowy. Z obrazów na szczególną uwagę zasługują: św. Stanisław Franciszka Smuglewicza z końca wieku XVIII, barokowe Zwiastowanie z końca XVII wieku i z tego samego okresu malowana na miedzianej blasze Matka Boska z Dzieciątkiem.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
