Po raz pierwszy wieś wymieniona została w dokumencie wydanym w roku 1275 przez Bolesława Wstydliwego dla Mikołaja /lub Mikuły/, sandomierskiego podkomorzego: „…libertates et potestates, quas ab antiquo et longe a retroactis temporibus habuit et habet Hancin hereditas eius paterna...”. Posiadała ona immunitet, a więc pewnie była targową osadą na prawie niemieckim. Dzisiejsze miasto Chęciny powstało później, być może w czasach Władysława Łokietka, lub dopiero za Kazimierza Wielkiego. Do tego czasu Chęcinami były dzisiejsze Starochęciny.
Kościół parafialny zbudowano tu już w wieku XIII /prawdopodobna data to rok 1280/. W następnym stuleciu do parafii należały jeszcze wsie Korzecko i Skiby oraz zamek chęciński „z altarią tameczną i folwarkiem” – pisze Rawita Witanowski. Po powstaniu w Chęcinach miasta, jeszcze przez długi czas starochęciński kościół był macierzą parafii miejskiej. Parafię tutejszą włączono do miejskiej w roku 1500, pozostawiając w Starochęcinach wikariusza.
Lustracja dokonana w roku1563 przynosi informacje, że we wsi było rolników 13, zagrodników 9 oraz młyn zwany Baranek, z którego płacono „rzeczne od rzeki Bobrzy” w wysokości 2 florenów i groszy 6. Lustracja z wieku XVIII znajduje tu: „młyn na rzece Bobrzy zwany Baranek o dwóch kołach, staw przy tym młynie ze szczętem zarosły”.
Z pierwotnego kościoła nie zachowały się najmniejsze ślady. Obecny, barokowy, zbudowany został w latach 1680 –90 z fundacji Stanisława Bidzińskiego, chęcińskiego starosty. Autorem projektu był najprawdopodobniej królewski architekt, Tylman z Gameren.
Kościół usytuowany jest na środku ośmiobocznego cmentarza obwiedzionego starym murem, z bramką na osi głównej. Po bokach świątyni, podkreślając osiowość założenia, stoją dwie jednakowe dzwonnice, czworoboczne w planie. Kościół ma plan centralny, oparty na krzyżu greckim, z czterema krótkimi, jednoprzęsłowymi ramionami. Przy ramieniu wschodnim, pełniącym rolę prezbiterium dobudowano później od południa zakrystię, a od północy skarbczyk. Nad częścią centralną, kwadratową, ale o ściętych narożach, umieszczona jest kopuła – na żagielkach i ośmiobocznym bębnie. Nad kopułą znajduje się latarnia. Sklepienia pokrywa bardzo bogata dekoracja stiukowa. Elewacje kościoła sprawiają wrażenie niewykończonych; jedynym elementem architektonicznym jest dość skromny barokowy portal odkuty z marmuru.
Stefan Bidziński w swym testamencie spisanym w Szańcu, w październiku 1703 roku, uczynił zapis „…na dokończenie kościoła starochęcińskiego leguję gotowych pieniędzy złp.3000…”. Bidziński zmarł w roku 1704 i pochowany został w kościele reformatów w Stopnicy. Był on człowiekiem ogromnie zasłużonym, na polu bitwy odważnym, a dla Kościoła hojnym: „Jak zaś krwi swojej dla ojczyzny nie żałował, tak dla Boga serca i fortuny’’- napisał o nim Niesiecki. Skrzętny był też w sprawach gospodarskich, o czym przekonał się na własnej skórze Jan Chryzostom Pasek, który zobowiązał się sprzedać pszenice Bidzińskiego przy swojej, a otrzymaną gotowiznę /cenę ustalił sam Bidziński/ po powrocie oddać. Jednak pszenica Bidzińskiego okazała się kiepskiej jakości i o uzyskaniu pierwotnie ustalonej ceny nie mogło być mowy. Wziął więc Pasek, tyle ile dawali, a Bidziński, będąc w swym mniemaniu stratny, zaskarżył Paska w trybunale. Na szczęście – do wyroku nie doszło.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
