Sędziszów stał się miastem dopiero w roku 1990, ale jego początki sięgają średniowiecza, kiedy jako wieś, był najbardziej na północny zachód wysuniętą „placówką Konradowych rycerzy herbu Jastrzębiec” – pisze ksiądz Wiśniewski. W roku 1326 istniała tutaj parafia, której plebanem był ksiądz Adam, zaś w 1376 dziedzicem wsi był Stanczko de Sandziszow. Od tej pory Sędziszów jest wzmiankowany w dokumentach bardzo często.
Ważnym impulsem dla rozwoju Sędziszowa było wybudowanie w roku 1885 linii kolejowej iwanogrodzko-dąbrowskiej. Powstał tu wtedy węzeł kolejowy i wybudowano parowozownię. Ponieważ stacja i parowozownia zbudowane zostały około półtora kilometra od centrum dawnej wsi, tutaj teraz przeniósł się środek ciężkości nowej osady. Zbudowano osiedle dla kolejarzy i obiekty użyteczności publicznej. Drugim czynnikiem, który przyczynił się do urbanizacji Sędziszowa, była budowa fabryki kotłów. Decyzja o inwestycji zapadła w roku 1971, a w roku 1974 zakończono budowę zakładu mającego zatrudniać ponad 1000 osób. Rosła liczba mieszkańców: na początku XIX stulecia było ich w Sędziszowie 450, po stu latach ponad 1000, w 1954 półtora tysiąca, a po uruchomieniu nowej fabryki – sześć tysięcy.
Pierwszy kościół sędziszowski był zapewne rówieśnikiem parafii – powstał więc przed rokiem 1326. Ponieważ brak innej informacji, możemy przyjąć, ze o tym samym drewnianym kościele pisał Długosz w swym Liber Benefitiorum, informując, że ma on wezwanie św. Piotra apostoła. Dziedzicem wsi i „kollatorem” kościoła był wówczas Paweł Kościan herbu Jastrzębiec, a w skład parafii, prócz Sędziszowa wchodziły: Pawłowice, Olpice, Sańsko i Rajsko. W roku 1598 zapisano, że kościół miał pięć ołtarzy, płaski strop, a stan techniczny dachu uznano za dobry. Obok kościoła stała dzwonnica z trzema dzwonami oraz kostnica. Przykościelny cmentarz otoczony był nie zadaszonym parkanem.
W wieku XVII Sędziszów przechodzi na własność Dembińskich. Około połowy tegoż stulecia kościół spalił się – jak pisze ksiądz Wiśniewski – za sprawą wojsk litewskich. Zbudowany został więc w roku 1663 drugi, drewniany kościół, „za przysądzone od komisji wojskowej w Radomiu pieniądze”. Niewiele wiadomo o tym kościele – jedyne informacje stanowi zapis, mówiący o murowanej zakrystii, oraz o tym, że uzyskał on dwóch patronów: św. św. Piotra i Pawła. Nie wiadomo także, czy kościół ten zniszczył się z jakiejś „gwałtownej” przyczyny, czy też zniszczał spokojnie, na skutek wybudowania nowej świątyni.
„Trzeci kościół w S. po zniszczeniu drewnianego murowany, sklepiony, postawili: prezbiterium Stanisław Oraczewski starosta rogowski, pułkownik wojsk koronnych ‘trzeciego głosu kolator” dziedzic Pawłowic, Boleścic, Dalowic, Piekar i in. Zaś nawę – p. Urszula z Morstinów Dembińska, starościna wolbromska, dziedziczka Sędziszowa, Szczekocin i in. W 1771 r. Nową świątynię pokonsekrował w 1786 r. Jan z Dębowej Góry Dębowski, bp”.
W roku 1902 zawaliły się sklepienia nad nawą – na szczęście stało się to „gdy lud wyszedł po nieszporach”. W 1904 palił się Sędziszów „w tym dach na kościele, dzwonnica i plebania”. Dzięki energii proboszcza, ks. Piotra Waśkiewicza, kościół odbudowano i w dniu 25 czerwca roku 1914 konsekrował go biskup Augustyn Łosiński. Z barokowej świątyni zachowały się jedynie fasada i boczne ściany nawy.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
