Reformaci, po uroczystym wprowadzeniu do Pińczowa w dniu 4 października 1683, zamieszkali w domu prebendarza, położonym w znacznej odległości od kościoła. Józef Władysław Myszkowski (brat Stanisława i ordynat od roku 1684) przekazał pod budowę plac położony w sąsiedztwie kościoła, uprzednio przejmując go – na drodze wymiany – od mieszczan. Możliwe stało się więc przystąpienie do budowy klasztoru.
Budowę rozpoczęto w roku 1686. Głównym fundatorami, ponoszącymi zdecydowaną większość kosztów, byli Myszkowscy a po nich Wielopolscy. Wspomagali finansowo budowę także pińczowscy mieszczanie oraz szlachta Ziemi Sandomierskiej, wśród nich Stefan Bidziński, Marcin Dębicki, Zygmunt Tarło i wielu, wielu innych. Budowa trwała do roku 1706, choć otoczenie murem całości klasztornego terenu nastąpiło dopiero w roku 1756.
Klasztorne budynki rozmieszczone wokół kwadratowego wirydarza usytuowano na południe od kościoła, który tworzy jakby jego północne skrzydło. Napisałem „jakby” bowiem ujmując rzecz precyzyjnie, północne skrzydło stanowi sam trakt krużganka, a kościół jest od niego oddzielony maleńkim dziedzińczykiem. Anomalia ta wynika z istnienia przy nawie kaplicy i konieczności odsunięcia krużganka na odległość równą szerokości tejże kaplicy. Z piętra tego krużganka, wąskim przejściem przerzuconym arkadą nad dziedzińczykiem, przechodzi się na kościelną ambonę.
Pozostałe trzy skrzydła są półtoratraktowe – oprócz krużganka – posiadają trakt w którym znajdują się cele zakonników lub inne pomieszczenia, jak zakrystia (skrzydło wschodnie) czy refektarz (skrzydło południowe). Krużganki i wiele pomieszczeń nakrywają sklepienia kolebkowe lub kolebkowo-krzyżowe. Klasztorne budynki są piętrowe, wymurowane z pińczowskiego kamienia pokrytego tynkiem. Dwuspadowe dachy, dzięki dachówce, mają mocny, czerwony kolor. Zachodnie skrzydło ma na bokach ryzality – w północnym mieści się przedsionek, z którego poprzez późnorenesansowy portal, prowadzi główne wejście do klasztoru. Południowe wejście wykonano w formie drewnianej werandy-altanki. Jest ono bogato zdobione i ożywia ascetycznie surową kamienną ścianę klasztornego budynku.
Reformaci utrzymywali się z pracy własnych rąk – z tkactwa (wyrób sukna na różnego rodzaju habity), ogrodnictwa oraz z działalności duszpasterskiej prowadzonej na terenie innych parafii. Ekonomiczny zarząd nad klasztorem sprawowali tytularnie świeccy syndykowie apostolscy (przez wiele lat pełnili tę funkcję Myszkowscy) a faktycznie – zastępujący ich, także świeccy – substytuci. Po upadku powstania styczniowego carskie władze zamknęły 21 klasztorów reformackich, pozostałe – tak zwane etatowe – pozostawiono wprawdzie, ale tylko do czasu wymarcia przebywających w nich zakonników. Wśród „etatowych” znalazł się także klasztor pińczowski. W roku 1882 przebywało tu już tylko ośmiu ojców i dwóch braci. Na skutek stale malejącej liczby zakonników w roku 1908 władze miasta uzyskały zgodę na wykorzystanie klasztornych budynków na szpital. W roku 1910 doszło do kasaty klasztoru. Reformaci powrócili do Pińczowa w roku 1928. Podczas II wojny światowej klasztor był siedzibą Rady Głównej Opiekuńczej. Po zakończeniu wojny klasztor i kościół zostały wyremontowane i służą społeczeństwu zgodnie ze swoim właściwym, pierwotnym przeznaczeniem.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
