P o rocznej przerwie ukazała się trzecia część opracowanych wspomnień z okresu powstania styczniowego autorstwa Jana Kulpińskiego i Adama Malickiego, zatytułowana „Nie rozpaczaj dziewczę, zobaczym się w niebie. Powstanie styczniowe w Świętokrzyskiem. Wybór wspomnień uczestników walk”, będąca kontynuacją dwóch wcześniejszych wydawnictw” Bywaj dziewczę zdrowe, Ojczyzna mnie woła” i „Tobiem winien miłość, a Ojczyźnie życie”.
Tytuł tak jak dwie poprzednie części nawiązuje do pieśni patriotycznej „Bywaj dziewczę zdrowe”. W dwóch poprzednich częściach na okładce wykorzystano obrazy Artura Grottgera zatytułowane „Pożegnanie” i „Powitanie”, będące dyptykiem, do trzeciej części zaprasza Msza Weteranów pędzla Wincentego Wodzinowskiego. Obraz, obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, namalowany został w 1910 roku, a autor umieścił na nim twarze prawdziwych weteranów krakowskiego Przytuliska, jak i władz zarządu stowarzyszenia nadzorującego Przytulisko.
Publikacja zawiera opracowane wspomnienia czterech uczestników: Czesława Pieniążka, Kazimierza Sokalskiego, Wiktora Wiśniewskiego i Henryka Samborskiego.
Motywem przewodnim są dzieje weteranów powstania styczniowego, którym poświęcony jest piąty rozdział, a którzy mieszkali pod koniec swojego życia w krakowskim Przytulisku weteranów. Znalazły się w nim krótkie relacje z powstania: Walentego Bętkowskiego (Bentkowskiego), Konstantego Gryglewskiego, Franciszka Kotarby, Konstantego Mazurkiewicza i Antoniego Zabierzowskiego.
Każdemu autorowi wspomnień opracowano „Notę o autorze”, a wspomnienia zostały uzupełnione o aneksy zawierające ciekawe dokumenty źródłowe, w tym tłumaczone z języka rosyjskiego raporty dowódców rosyjskich.
W rozdziale szóstym umieszczono przygotowane noty biograficzne mniej znanych uczestników powstania (niejednokrotnie całkowicie zapomnianych i nie wymienianych w opracowaniach dotyczących powstania styczniowego).
Tak jak poprzednie części druk wykonano we włoszczowskiej drukarni KONTUR i wydatnej pomocy Michała Staniaszka, a początkowy nakład współfinansowała Fundacja „AD FONTES QUILINAE”.
W tym miejscu autorzy dziękują za pomoc: pracownikom Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Magdzie Buch, Tadeuszowi Dryi, Krzysztofowi Fornalskiemu, Zbigniewowi Miszewskiemu, Pawłowi Nowakowskiemu, Andrzejowi Orlińskiemu i Grzegorzowi Sokalskiemu i nieocenionemu Michałowi Staniaszkowi.
Specjalne podziękowania dla prof. dr. hab. Wiesława Cabana, który zgodził się przygotować opinię o publikacji, a jej fragment został zamieszczony z tyłu okładki.
Spis treści
Wprowadzenie ………………………………………………………………………….. 7
CZESŁAW PIENIĄŻEK
- Temu lat 27. Kartki z pamiętnika ………………………………………….. 13
- ANEKSY …………………………………………………………………………. 119
- [Lista oddziału Mossakowskiego] …………………………………. 119
- [O śmierci pułkownika Bończy-Błaszczyńskiego] …………… 125
- [O rozbiciu oddziału kawalerii Mycielskiego 5 lipca 1863] ….. 129
- [Wspomnienie o Ludwiku Mycielskim] ………………………. 130
- Czesław Pieniążek (o autorze) ……………………………………………… 142
KAZIMIERZ SOKALSKI
- Pamiętniki z r. 1863 Kazimierza Sokalskiego, żuawa z pod komendy Rochebruna ……….. 167
- ANEKSY …………………………………………………………………………. 208
- Zgony powstańcow poległych i zmarłych od ran w bitwie pod Chrobrzem, Kamedułami (oddział wysłany po prowiant do Szańca i Galowa) i Grochowiskami w świetle aktów stanu cywilnego …. 208
- Śp. dr. Tadeusz Skałkowski …………………………………………. 214
- Kazimierz Sokalski (o autorze) …………………………………………….. 215
WIKTOR WIŚNIEWSKI
- Wspomnienia kapitana wojsk polskich …………………………………. 243
- ANEKSY …………………………………………………………………………. 323
- [Kalendarium udziału Wiktora Wiśniewskiego w powstaniu styczniowym] … 323
- Tomasz Winnicki [wspomnienie pośmiertne] ………………… 329
- Wiktor Benedykt Wiśniewski (o autorze) ………………………………. 334
HENRYK OSTOJA SAMBORSKI
- Wspomnienia z powstania 1863 r. i pobytu na Syberii …………….. 345
- ANEKSY …………………………………………………………………………. 493
- [Lista straconych w Radomiu 1863-1864] ………………………… 493
- Henryk Ostoja Samborski (o autorze) …………………………………… 498
RELACJE WETERANÓW 1863
- Krakowskie „Przytulisko” weteranów ……………………………………. 511
- Zestawienie mieszkańców krakowskiego „Przytuliska” z okresu 1895-1911 …… 526
Bętkowski (Bentkowski) Walenty …………………………………………. 541
- ANEKS Zeznania Bętkowskiego przed Stałą Komisją Śledczą … 542
- Bętkowski (Bentkowski) Walenty (słowo o weteranie) ……………… 544
Gryglewski Konstanty ………………………………………………………… 549
- ANEKS Raport ppor. Kmity do ppłk. Andriejewa z 22 kwietnia (1 maja) 1864 r. …… 551
- Gryglewski Konstanty (słowo o weteranie) …………………………….. 553
Kotarba Franciszek …………………………………………………………….. 558
- ANEKSY
- Lista rannych powstańców w szpitalu w Bodzentynie ………. 559
- Raport podpułkownika Jabłońskiego z 24 marca 1864 r. …. 560
- Kotarba Franciszek (słowo o weteranie) …………………………………. 562
Mazurkiewicz Konstanty …………………………………………………….. 567
- ANEKSY
- Raport pułkownika Szulmana o bitwie pod Ociesękami …… 571
- Raport burmistrza Daleszyc z 5 grudnia 1863 r. …………….. 576
- Mazurkiewicz Konstanty (słowo o weteranie) …………………………. 577
Zabierzowski Antoni ………………………………………………………….. 581
ANEKSY
- Raport o potyczkach z Chmieleńskimna początku grudnia 1863 r. ……………………… 583
- Raport mjr. Rębajły o potyczce pod Mierzwinem …………… 584
- Raport burmistrza m. Pińczowa 24 listopad/6 grudnia 1863 ………………………. 586
- Sąd Policji Prostej Okręgu Jędrzejowskiego 17(28) Grudnia 1863 …………….. 587
- Raporty o zmarłych i zbiegłych powstańcach z Pińczowa …. 588
Antoni Zabierzowski (słowo o weteranie) ……………………………… 590
NOTY BIOGRAFICZNE ………………………………………………………. 592
Dowódcy rosyjscy ……………………………………………………………… 634
O AUTORACH ……………………………………………………………………. 642
Fundacja „AD FONTES QUILINAE” …………………………………. 646
WYKAZ SKRÓTÓW ……………………………………………………………. 648
INDEKS NAZWISK …………………………………………………………….. 650
INDEKS MIEJSCOWOŚCI ………………………………………………….. 672
BIBLIOGRAFIA SELEKTYWNA …………………………………………. 681
NOTY BIOGRAFICZNE
W trzecich częściach wydawnictwa znalazło się 111 not biograficznych uczestników powstania oraz 12 not dowódców rosyjskich. Poniżej wykaz opracowanych postaci.
„Bywaj dziewczę zdrowe…”
1. BAYER (BEJER) Juliusz,
2. BANDROWSKI Franciszek
3. BELLARDI5 Teodor
4. BEREZA Ksawery
5. BEZKISZKIN Matwiej
6. BŁASZYŃSKI Kazimierz Konrad
7. BOGDAN vel BOGDANOW Paweł
8. BORELOWSKI Marcin, ps. Lelewel
9. BUKŁAT Antoni,
10. CHMIELEŃSKI (Chmieliński) Zygmunt
11. CHMIELEWSKI Józef
12. CHRZANOWSKI Kazimierz,
13. CIEPŁY Władysław
14. CZACHOWSKI Dionizy
15. DAWIDOWICZ Ignacy
16. DAWIDOWICZ Jan vel NIEWIADOMSKI Franciszek
17. DAWIDOWICZ Józef
18. DAWIDOWICZ Aleksander
19. DĄBROWSKI Leopold
20. DOBROGOYSKI Andrzej Stanisław h. Grabie ps. Grzmot
21. DOLIŃSKI (DOLNICKI) Ignacy,
22. DENISEWICZ Andrzej
23. DOBRYCZ Aleksander
24. EMINOWICZ Władysław
25. FASKIEWICZ (FAŚKIEWICZ) Antoni
26. FIRGANEK Ferdynand Karol,
27. GROSSMAN Wilhelm
28. GRYLIŃSKI (Greliński) Faustyn
29. HAUKE-BOSAK Józef
30. JEZIORAŃSKI Antoni
31. KALITA de Brenzenheim Karol ps. Rębajło
32. KARLSBAD Izydor
33. KLIMASZEWSKI Piotr Marian Bernard
34. KOTKOWSKI Kacper (1814-1875),
35. LANGIEWICZ Marian Melchior Antoni
36. LELEWER (Leliwer, Leliver) Ignacy,
37. LITTICH v. LÜTTICH Aleksander (1842-1893),
38. ŁADA (CYBULSKI Władysław)
39. MAJEWSKA Róża (Rozalia)
40. MARKOWSKI Jan (1813-1864)
41. MARXEN (Marksen) Józef Konstanty,
42. MARXEN (Marksen) Jan Kanty Franciszek
43. MATUSZEWSKI Marceli,
44. MICHALSKI Ludwik
45. MINATY Kornej,
46. MOREAU
47. NOWACKI-KOPACZYŃSKI Władysław Ignacy h. Junosza, pseud. Junosza,
48. NOWICKI Teofil Eustachy Stanisław (1844-1866)
49. NOWICKI Walery (ok. 1842-1863)
50. NOWICKI Edmund Władysław (1837-1886),
51. PODCZASKI Antoni,
52. PRENDOWSKI Jan Chrzciciel (1839-1905),
53. PRENDOWSKA z Wojciechowskich Jadwiga
54. POSTAWKA Stanisław Ludwik (1837-1917),
55. PSARSKI Konstanty Edmund (1842-1910),
56. RUDOWSKI Jan Szymon Stefan (1840-1905)
57. RUTKOWSKI Franciszek, pseudonim GROB,
58. RYSZARD Antoni Franciszek (1841-1894),
59. SKĄPSKI Franciszek Ksawery (1840-1863)
60. SOKOŁOWSKI Władysław Artur pseud. Iskra (1833-1863),
61. SOLLBACH (ZOLBACH) (?-1864)
62. STAMIROWSKI Tomasz (1837-1863)
63. SZEMIOT Józef (ok. 1824/1828-1864).
64. SZWED Matias, syn Jakuba,
65. TUREK Kazimierz, urodzony
66. TURSKI Wojciech Kwiryn h. Rogala, (1842-)
67. TURSKI Bolesław Cyprian h. Rogala, (1843-?)
68. TUSZEWSKI Józef (1838-1911),
69. TUSZEWSKI Karol (lub Władysław),
70. PODHALUZIN Mitrofan pseud. Uragan vel Bolesław Popow (1841-1866),
71. WALTER Józef (?-1908),
72. WALTER Henryk (1835-1921),
73. WOJEWODA Ignacy (Ksawery),
74. ZAGRODZKI Jan h. Syrokomla(1839-?)
75. ZAYKOWSKI Karol ps. Liwocz (1836- 1887),
76. ZALEWSKA z Lemańskich Tekla Agnieszka (1815-?)
77. ZLAZNOWSKI Jan Józef,
78. ŻOCHOWSKI Władysław ps. Kosa,
„Tobiem winien miłość …”
79. BORNEMISZA Ádám Imre Gábor István
80. CZYŻEWICZ Udalryka (1835-?)
81. DOBIŃSKI Józef (1808-1886),
82. DOBIŃSKI Gustaw Feliks
83. DUNAJEWSKI Edward (? – 1863),
84. GREKOWICZ Adam Józef (1834-1912)
85. LIBISZOWSKA Aniceta (ok. 1815-1898),
86. LIBISZOWSKI Jan,
87. LIBISZOWSKA-SOKOLICZ Justyna
88. LIBISZOWSKA-FESTETYCZ Maria
89. MAJEWSKA410 Róża (Rozalia)
90. MONSEU (Monsse, Monse) Leopold (ok.1826-1864)
91. MORZE Tadeusz (1839 – 1909)
92. POPIEL Jan ps. Chościakiewicz
93. RIEDL Wiktor Feliks (Szczęsny) (1850-?)
94. SOKOLICZ Karol
„Nie rozpaczaj dziewczę …”
95. CHMIELEWSKI Ferdynand (1837-
96. JANUSZKIEWICZ Ferdynand Józef (1842-
97. JASIEŃSKI (JASIŃSKI) Antoni Ignacy August h. Poraj (1825-
98. KORCZYŃSKI Aleksy Wincenty (1828-
99. KOZICKI Kazimierz,
100. ŁUSZCZEWSKI Franciszek
101. MISZEWSKI Mieczysław Franciszek
102. ORŁOWSKI Józef (1839-1891)
103. PAPROCKI Wincenty Roman Bernard (1839-1910),
104. PATEK Franciszek (ok. 1832-1864)
105. PIECHOWSKI Stanisław Leopold
106. PILNY Jan720 (Julian) vel Adolf Neuman vel Adolf Stadnicki (?-1864)
107. STANKIEWICZ Władysław Hipolit (1837-1929)
108. WIELHORSKI Zygmunt Gustaw
109. WOJDACKI Józef Władysław Adam,
110. ŻUCHOWSKI Antoni (1837-1864)
111. ŻUCHOWSKI Szczepan (Stefan) (1843-?)
DOWÓDCY ROSYJSCY
„Bywaj dziewczę zdrowe …”
1. BUTKIEWICZ Wiktor (1827-1898),
2. CZENGERY Onufry Osipowicz, (1816-1880)
3. EHRNROOTH Johan Casimir (ros. Йохан-Казимир Густавович Эрнрот), (1833-1913)
4. SOSIEDOW Konstantyn,
5. SUCHONIN Michaił Piotrowicz (?-1864),
6. TAUBE Maksym Antono¬wicz (1826-1910),
7. ZANKISOW Kuźnia Iwanowicz (1839-1882),
„Tobiem winien miłość …”
8. ORJEŁ vel ORZEŁ Andriej, s.
9. ROGOZA Semen Aleksandrowicz
„Nie rozpaczaj dziewczę …”
10. ALENICZ Jewgraf Pawłowicz (Аленич Евграф Павлович) (1820-1897)
11. SZULMAN Aleksander Karlowicz (Шульман Александр Карлович) (1819-
12. WŁASOW Gieorgij Piotrowicz (Власов Георгий Петрович, 1824-1906)
