KIELCE Bank BGŻ. Ul. Sienkiewicza 47

W drugiej połowie XIX stulecia i w pierwszym dziesięcioleciu wieku XX projekty reprezentacyjnych kieleckich budowli sporządzali zwykle architekci będący szefami tutejszych władz architektoniczno-budowlanych. Dobrze się stało, że w przypadku zamierzonej budowy gmachu Towarzystwa Wzajemnego Kredytu sięgnięto do najlepszej z możliwych metod wyłaniania autora projektu – do konkursu architektonicznego. Nie istniało jeszcze wówczas Stowarzyszenia Architektów Polskich – powstało ono dopiero po odzyskaniu niepodległości, toteż konkurs (któremu nadano numer XXVIII) przeprowadziło Koło Architektów w Warszawie. W skład komisji konkursowej wchodzili: Adam Oczkowski, Stanisław Szpakowski, A. Gravier, A. Tomaszewski, Jan Rudnicki. Jury przejrzało i oceniło 29 prac, pierwsza nagrodę przyznając krakowskiemu architektowi, Zbigniewowi Odrzywolskiemu.
Złożony do konkursu projekt Odrzywolskiego został zrealizowany z bardzo nieznacznymi  zmianami. Komisja dopatrzyła się w nim pewnych drobnych uchybień, usuniętych potem podczas realizacji. Oto fragmenty umotywowanej oceny projektu Odrzywolskiego: „Plany w układzie ogólnym bardzo dobre…Fasady utrzymane w stosownym charakterze, robią wrażenie estetyczne i w zupełności odpowiadają celowi. Schody wachlarzowe na piętro do sali zebrań niewygodne…Wobec zaprojektowania na poddaszu trzech mieszkań dla woźnych i w antresoli nad bramą jednego mieszkania, obsługiwanie ich przez jedne schody przeznaczone dla biurowej instytucyi jest niedopuszczalne…„. Istotną zmianą wprowadzoną na elewacji stało się zastąpienie kartusza z napisem „Towarzystwo Wzajemnego Kredytu” –  pięknym secesyjnym fryzem z płaskorzeźbionymi postaciami smoków pilnujących godła TWK, znakomicie uzupełniającym architekturę budynku. Podziwiając zdobiący elewację banku fryz przychodzi na myśl pytanie: czy inspiracją do tej kompozycji nie była przypadkiem dekoracja rzeźbiarska kaplicy Firlejów w kościele w Bejscach?
Budowę banku ukończono w roku 1912. Stanął na działce u zbiegu ulic Sienkiewicza i Paderewskiego (według obecnych nazw ulic). Działka ma kształt zbliżony do kwadratu o boku około 30 metrów. Zabudowana została niemal w całości – wewnątrz pozostał niewielki dziedzińczyk. W roku 1922 bank został wyremontowany i wewnątrz przebudowany według projektu kieleckich architektów: Igora Grabiwody i Sławomira Tamborowskiego. Strychy przerobiono na pomieszczenia użytkowe, zmieniono przeznaczenie niektórych pomieszczeń na parterze i piętrze. Wprowadzone zmiany nie naruszyły jednak w niczym idei dzieła Odrzywolskiego.
Myślę, że warto wspomnieć o innych projektach, które wpłynęły na konkurs. Nagrodę drugą otrzymał projekt warszawskich architektów: Feliksa Michalskiego i Zygmunta Maciejowskiego – także secesyjny co do cech stylowych, z ozdobnymi szczytami, wykuszami i podwójnym portalem na narożniku. Przegląd techniczny, który publikował rezultaty konkursu przedstawił jeszcze kilka innych prac. Interesujący był projekt Zbigniewa Mączeńskiego, nieco zbliżony do projektu Odrzywolskiego. Mniej ciekawa jest praca Franciszka Polkowskiego, będąca rezultatem poszukiwań stylu rodzimego w polskiej architekturze. Raczej dobrze się stało, że nie konkursu nie wygrał arch. Wacław Kloss z Warszawy, gdyż jego projekt – z zaokrąglonym narożnikiem budynku, nakrytym kopułą stanowi zapowiedź zbliżającego się socrealizmu, spełnionego w projekcie Sali Kongresowej Pałacu Kultury w Warszawie.

Oznaczone: albumAutor: Roman Mirowski