Bogoria jest dziś stolicą gminy, kilka lat temu tarnobrzeskiej, a obecnie świętokrzyskiej. Położona jest pomiędzy Opatowem i Staszowem, nad rzeką Korzenną, dopływem Koprzywianki. Prawa miejskie uzyskała od króla Zygmunta III w roku 1616, dzięki staraniom (ale także jako dowód uznania zasług wniesionych dla dobra Kraju) Krzysztofa Bogoryi z Podłęża. Miasto otrzymało liczne przywileje – miało prawo organizowania trzech jarmarków, „prowadzenia” wszelkich rzemiosł i handlu, w tym najbardziej dochodowych: produkcji (czyli pędzenia) i sprzedaży łącznie z wyszynkiem napojów alkoholowych. Warzono więc w Bogorii piwo, palono gorzałkę, podobno nawet sycono miody i próbowano produkować wino. Aby jednak konsumpcja alkoholu oprócz dochodu nie przynosiła mieszkańcom uciążliwości, szynkownie i piwiarnie pozwolono zakładać tylko poza rogatkami miasta.
Wielkim atutem Bogorii było dogodne położenie na „królewskim szlaku”, czyli na trasie z Warszawy do Krakowa. Władysław IV potwierdził nadane miastu wcześniej przywileje i nadał nowe – ilość jarmarków powiększył do pięciu. Czasy dynastii Wazów to swoisty „złoty wiek” miasteczka. W roku 1620 powstaje w tu (znowu dzięki Krzysztofowi Bogoryi) drewniany kościół, a przy nim szkoła i szpital. Na rynku wybudowany został ratusz, który stał tam blisko dwieście lat, do roku 1820.
W roku 1770 wybuchł pożar, który strawił niemal całe miasto. Nie załamało to mieszczan. Uporali się z odbudową, a nawet pomyśleli o początkach jego industrializacji: powstała tu manufaktura produkująca sukno. Sto lat później carskie władze odebrały Bogorii prawa miejskie. Była to kara za sprzyjanie powstaniu styczniowemu. Zresztą kara skutku nie odniosła – nie odwiodła mieszkańców Bogorii od okazywania patriotycznych postaw. W latach 1910 – 14 działały tu organizacje Strzelca i Sokoła. Dla upamiętnienia udziału Bogorian w patriotycznych zrywach, kultywowany jest tutaj od 150 lat zwyczaj wielkanocnego strzelania.
Odbywa się to strzelania przy pomocy specjalnych, bogoryjskich pistoletów nazywanych tu „sztucerami”. Wyprodukowali je miejscowi kowale. Ważą od 3 do 5 kilogramów, lufa ma długość około 30 cm, zaś średnica lufy (drążonej ręcznymi wiertarkami) ma od 20 do 40 mm. „Sztucery” przechowywane są z wielkim pietyzmem i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Pierwsze strzelania odbyły się jeszcze przed powstaniem styczniowym. Potem używano je w prawdziwych powstańczych bitwach, pod Rybnicą i Jurkowicami. Później z niebezpiecznym (zdarzało się bowiem, że strzelcy odnosili ciężkie obrażenia) zwyczajem wielkanocnego strzelania bezskutecznie walczyły wszelkie władze, w tym PRL–owska Milicja Obywatelska. Zgodnie ze utartymi zasadami strzelców winno być kilkunastu, a strzelanie odbywa się na rozkaz wydany przez komendanta lub podkomendanta, trzema salwami: po wyjściu procesji z kościoła, „na Podniesienie” i „na Baranek Boży”.
Bogoryjski kościół parafialny pod wezwaniem św. Trójcy, przed którym co roku odbywa się owo wielkanocne strzelanie, jest świątynią barokową zbudowaną w wieku XVIII. W jego wnętrzu wisi cudowny obraz Matki Boskiej Pocieszenia (zwanej Bogoryjską). Na przykościelnym cmentarzu salwom ze sztucerów przysłuchują się spoczywający tam na wieki legioniści Marszałka Piłsudskiego.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
