B óżnica, przez wiele lat Wojewódzkie Archiwum Państwowe. Ul. Warszawska nr 17. Obiekt murowany z lat 1903 – 1904, architekt Stanisław Szpakowski.
W Kielcach, dawnym mieście biskupim, a od roku 1798 – stanowiącym własność skarbu państwa – utrzymywany był zakaz osiedlania się Żydów. Nie było w Kielcach mieszkańców wyznania mojżeszowego – nie było żadnych domów modlitw. Zmienił to dopiero „Ukaz Emancypacyjny” Aleksandra Wielopolskiego z roku 1862, zezwalający Żydom na stałe osadnictwo. Na przełomie XIX i XX stulecia liczba kieleckich Żydów zaczęła dochodzić do 10 tysięcy (co stanowiło blisko 1/3 mieszkańców miasta) i konieczna okazała się budowa synagogi. Stało się to możliwe dzięki donacji małżeństwa Pffeferów, którzy w roku 1902 ofiarowali na ten cel 20 tysięcy rubli oraz plac przy ul. Nowowarszawskiej. Projekt synagogi sporządził Stanisław Szpakowski (1863-1926), „pomocnik inżyniera-architekta guberni kieleckiej”. Kamień węgielny wmurowano w maju 1902 roku a budową zakończono we wrześniu roku 1903. Prace budowlane nadzorował także Stanisław Szpakowski. W okresie międzywojennym w gmachu synagogi mieścił się także cheder, czyli elementarna szkoła żydowska. Działał tu również stuosobowy chór. W roku 1939 hitlerowcy zamknęli synagogę. Przeznaczono ją na magazyn; część obiektu użytkowana była jako areszt. W ostatnich latach okupacji synagogę spalono.
Synagoga składała się z korpusu (ok. 20 x 20 m) oraz z trzech piętrowych przybudówek: od frontu przekraczającej na parterze szerokość korpus i z obu boków – symetrycznie dostawionych aneksów, mieszczących klatki schodowe. Dwa rzędy słupów dzieliły parter korpusu na trzy nawy – nawa główna nakryta była deskowym „sklepieniem”, którego profil – zaczynający się łukowo, a przechodzący dalej w linie proste – wywodzący się z Indii, zaczerpnięty został z architektury islamu. Nawy boczne rozdzielono płaskimi stropami – na górnym poziomie umieszczając galerie dla kobiet. Łącznie na obu poziomach mogło przebywać około 400 osób. Elewacje synagogi, wzbogacone niezbyt głębokimi ryzalitami, zdobiły detale o motywach – podobnie jak łuk sklepienia nawy – wzorowanych na architekturze islamskiej.
Wystrój wnętrza kieleckiej synagogi był bardziej bogaty niż architektura gmachu. Opierając się na relacjach kieleckich gazet sprzed stulecia, Krzysztof Urbański tak charakteryzuje wnętrze kieleckiej synagogi: „W głównej sali modlitw na suficie, na tle błękitnego nieba, ukazane było 12 plemion Izraela; po prawej stronie wejścia wymalowano wielką ścianę płaczu z Jerozolimy, natomiast z lewej strony, nad grobem Matki Racheli, stała dekoracyjna bima”. Aron-ha-kodesz zwieńczony był złotą koroną, a słupy podtrzymujące galerie pomalowano w sposób imitujący marmur.
W kieleckim Archiwum Państwowym zachował się projekt sporządzony w roku 1949 (autorzy: Z. Wróblewski i P. Przybylski), nazwany „planem inwentaryzacyjnym” budynku synagogi. Stanowił on de facto projekt odtworzenia gmachu w dawnym kształcie, z dawnym detalem i dawnym przeznaczeniem obiektu. Potem powstał zupełnie nowy projekt, w którym dawna synagoga miała pełnić funkcje archiwum. Jest problem z ustaleniem nazwiska autora projektu przebudowy gmachu w duchu dość „łagodnego” socrealizmu, przystosowującego budynek na potrzeby archiwum. Jedne źródła wskazują na autorstwo W. Dmocha, inne zaś na J. Żukowskiego. Przebudowę zakończono w roku 1955. Bryłę budynku – prócz dachu – utrzymano bez istotnych zmian. Nowy dach, bardzo płaski, osłonięto attyką ozdobioną półkoliście zamkniętymi wnękami, jedynym detalem „przeniesionym” z dawnej synagogi.
