Dom ten stał na ulicy Staszica, w pobliżu dolnego rynku. Przedstawiony jest tutaj jego stan z roku 1980. Czy drewniane budynki mieszkalne w Chęcinach były czymś wyjątkowym? Pojęcie „miasto” na ogół kojarzy się z zabudową murowaną. Jak już wspominałem, jeszcze nie tak dawno zabudowa miast polskich w przeważającej części była drewniana i dotyczyło to również zabudowy przyrynkowej oraz uliczek położonych w centralnych partiach układów osiedleńczych. Zabudowa przedmieść i podmiejskich jurydyk bywała niemal wyłącznie drewniana. Chęciny nie stanowiły pod tym względem żadnego wyjątku, choć przyznać należy, ze drewniana zabudowa w ścisłym „centrum” nie występowała.
Budynek z ulicy Staszica zbudowany został zapewne na początku XX stulecia. Budownictwo wówczas nie było już tylko materializacją ludowej tradycji, ale doczekało się szeregu teoretyczno-praktycznych opracowań wydanych drukiem. Chciałbym zacytować tutaj fragmenty książki zatytułowanej: Budownictwo wiejskie. Podręcznik praktyczny dla właścicieli ziemskich, autorstwa inżyniera-architekta Józefa Holewińskiego, wydanej w Krakowie w roku 1919, a więc tuz po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Autor we wstępie ubolewa nad słaba kondycja zabudowy wsi polskiej: … buduje się zwykle bez należytej znajomości rzeczy, bezplanowo i byle jak najtaniej… Skutki nieumiejętnego sposobu budowania dają się poznać dopiero poniewczasie, gdy wykończony już budynek okazuje się np. zimnym, wilgotnym, za szczupłym lub nazbyt przestronnym, albo tez postawionym w niewłaściwem miejscu… Dalej zastrzega się, że niewielka objętość poradnika wyklucza możliwość bardziej szczegółowego omówienia całej problematyki, przez co publikacja nie jest wstanie zastąpić niezbędnej pomocy i rady „zawodowo doświadczonego architekta”.
Holewiński nie deprecjonuje jednak roli tradycji polskiego budownictwa, które przez stulecia ukształtowały dla …wsi polskiej charakterystyczny i pełen wyrazu wygląd. Cechy te nie są przypadkowe, lecz powstały na tle klimatycznych i gospodarczych właściwości naszego kraju: dlatego więc te urobione przez mnogie pokolenia ;udu sposoby budowania najlepiej odpowiadają potrzebom ludu, jego upodobaniom i zwyczajom, a z drugiej strony tworzą tak harmonijny zespół z krajobrazem…Autor zauważa także, że budownictwo to …posiada wiele motywów zdobniczych, w których wypowiedział się zmysł estetyczny ludu i jego zamiłowanie do piękna…Do „beczki miodu”, dokłada jednak Holewiński sporo „dziegciu”, pisząc dalej, że budynki … w ogromnej większości nie odpowiadają warunkom zdrowotnym i warunkom bezpieczeństwa ogniowego. Zatem, trzymając się wzorów i tradycji budownictwa ludowego, należy przy budowie chaty usunąć jednocześnie powyższe ich braki. I tu następuje cały szereg konkretnych zaleceń, przede wszystkim co do odpowiedniego zwiększenia powierzchni domu, wykluczając …gnieżdżenie się całej rodziny w jednej izbie, która zarazem służy za kuchnię…
Dzisiaj drewniane chałupy są już w zdecydowanym „odwrocie”. Znikają z krajobrazu naszych miasteczek w tempie porównywalnym z topnieniem śniegu na wiosnę. Niebawem nie będzie ich wcale…Zaś postulat Holewińskiego co do standardu naszych mieszkań, na pełne spełnienie czekać musiał prawie sto lat.
Adam Malicki
Inne wpisy tego autora
Skomentuj
Galeria
