RUDA PILCZYCKA Pałac. Gmina Słupia, powiat konecki.

Ruda Pilczycka leży w dolinie rzeki Czarnej, pod względem administracyjnym należąc do gminy Słupia w powiecie koneckim. Wieś rozłozona jest przy drodze z Kielc do Przedborza; do Kielc jest stąd 55 kilometrów. W średniowieczu dobra pilczyckie należały do powiatu chęcińskiego. Pierwsze wzmianki dotyczą nie Rudy, tylko samej Pilczycy. Parafia pilczycka zwana Zaleśną wymieniona jest w roku 1347 w dokumencie podpisanym przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, Jarosława. „W roku 1425 przy fundacyi kościoła w Łopuszcnie obecny był Abraham z Pilczycy” – pisze ksiądz Wiśniewski. W dalszej części jego tekstu pojawia się już Ruda Pilczycka: „W 1521 r. kościół w Pilczycy był ubogi, drewniany, podupadły (defectuosa). Patronem kościoła był św. Michał. Do kościoła należały wsie: Pilczyca, Słup, Wola, Skąpe i Ruda”.
O właścicielach wsi Ruda istnieje zapis z połowy XV stulecia. Ród Masłomiąckich z Ziemi Krakowskiej herbu Topór „dzierżył” wsie Góry Mokre i Suche, Pilczycę, Rudę i Słup w powiecie chęcińskim w Ziemi Sandomierskiej. Pod koniec tegoż stulecia Jan Masłomiącki zwany jest już Pilczyckim. W wieku XVII dobra wraz z wsią Ruda należą do Łąckich herbu Jelita. Prawdopodobnie stało się tak dzięki małżeństwu zawartemu pomiędzy Elżbietą z Pilczycy Pilczycką i Mikołajem Łąckim. Żoną kolejnego właściciela wsi, Mikołaja Łąckiego, który piastował urzędy podstarościego i sędziego grodzkiego chęcińskigo, była pani Anna Romiszowska. Po śmierci pana Mikolaja, Anna z Romiszowskich Łącka poślubiła Jana Chryzostoma Paska z Gosławic. Ostatnim z Łąckich na Pilczycy był Krzysztof Stanisław, który sprzedał dobra Szymonowi Zarembie herbu Zaremba. Nieco inaczej przedstawia to ksiądz Wiśniewski: „Dobra pilczyckie z przyległościami należały do zacnej i pobożnej rodziny Łąckich; w późniejszym okresie przez ożenienie Zaremby z córką Łąckich dobra te przeszły w do rodziny Zarembów, którzy blisko 200 lat w swych rękach mieli”.
W tym czasie dobra pilczyckie składały się z folwarków: Pilczyca, Piaski, Ruda Pilczycka. Zarembowie „panowali” tu do końca XIX stulecia. Od nich zakupił je Tomasz Zamoyski. Musiało się to stać przed rokiem 1894, gdyż ksiądz Wiśniewski pisze, że stało się to „za rządów w tej parafii ks. Kubika”, a ks. Kubik był w Pilczycy do roku 1894. W roku 1901 właścicielem wsi stał się Władysław Zamoyski i prawie od razu przystąpił do budowy pałacu w Rudzie Pilczyckiej, wznosząc go w miejsce starego, drewnianego dworu.
Początkowo dwór znajdował się w Pilczycy. W Rudzie zbudowany został chyba w XIX stuleciu – jako obiekt związany z folwarkiem. Przez blisko sto lat funkcjonowały więc dwa dwory, potem jeden z nich zastąpiony został przez pałac. Pałac w Rudzie Pilczyckiej nie należy do wybitnych dzieł architektury. Został ponadto bardzo mocno przebudowany i rozbudowany w roku 1967. Obecnie funkcjonuje w nim Dom Opieki Społecznej. Mimo przebudowy – może jest tak dzięki otaczającemu go parkowi – w pałacu pozostało coś z dawnego uroku, coś z atmosfery dawnych czasów.
Trudno natomiast doszukać się śladów przemysłowej przeszłości Rudy, która kiedyś nadała jej nazwę. Ruda była początkowo osadą górnicza (czyli minerą). W 1827 roku wieś liczyła 21 domostw zamieszkanych przez 145 osób. Pod koniec stulecia domów było niewiele więcej – 26, ale mieszkańców już 353. Grunta dworskie miały wtedy powierzchnię 225 mórg, zaś do „włościan” należało mórg 227.

Oznaczone: albumAutor: Roman Mirowski