ROŻNICA Pałac. Gmina Słupia, powiat jędrzejowski.

Wieś Rożnica leży w gminie Słupia Jędrzejowska, osiem kilometrów od Sędziszowa, należąc do sędziszowskiej parafii św. Piotra i Pawła. O Rożnicy wspomina w Liber Beneficiorum Długosz, pisząc, że jest własnością pana Rożnieckiego herbu Lis, a dziesięcinę z łanów kmiecych płaci plebanowi z Sędziszowa. Z następnych stuleci nie mamy już tak precyzyjnych informacji jak od Jana Długosza. Wiadomo, że w 1. połowie XIX wieś należała do rodziny Badenich. Była tu wówczas gorzelnia, a dobra Badenich składały się z dwóch folwarków: Modlina (Podczarne) i Nowej Wsi. Antoni Badeni, żonaty z Petronelą Kiełczewską, zmarł w roku 1828, a jego małżonka w 1833 – takie daty widnieją na ich grobowcu. Czy byli to ostatni z tej rodziny właściciele Rożnicy, czy jeszcze ktoś inny władał rożnickimi dobrami przed Rochem Laskowskim, który zmarł w roku 1865 i był podobno ostatnim dziedzicem? W roku 1866 na licytacji ziemię i pałac kupił bankier Pfeffer. Na przełomie XIX i XX stulecia właścicielem dóbr stał się Bank Włościański.
Pałac zbudowany został prawdopodobnie przez Badenich w 1. ćwierci XIX stulecia. Zapewne był to obiekt stanowiący połączenie klasycyzmu z eklektyzmem i stanowi on trzon dzisiejszego pałacu. Zachował się częściowy opis obiektu – jednak wiarygodność jego nie jest stuprocentowa. Cytuję za „Gazetą Jędrzejowską” : „...piętrowy, z dachem łamanym w styl francuski, kryty gontem, z kaplicą, salą balową, z trzema tarasami. Na dole piękny hol sześcioboczny, z każdej ściany drzwi do jadalni, salonów, gabinetu, kancelarii. Piękne stiuki, kosztowne tapety, marmurowe kominki i posadzki z różnokolorowego drewna… W tym stanie budynek był jeszcze roku 1906…”. Pałac nie jest wpisany do rejestru zabytków. W rejestrze znajduje się za to założenie parkowe, datowane na 1. połowę XIX stulecia.
W latach 1923-39 pałac w Rożnicy przejęła szkoła rolniczo-ogrodnicza. Początkowo szkoła działała w naprędce dostosowanym obiekcie, ale w roku 1928 przystąpiono do znaczącej przebudowy i rozbudowy – zarówno pałacu jak i całego zespołu. Pałac składa się z budynku głównego oraz dwóch oficyn, zbudowanych w roku 1928: zachodniej (obecnie zajmowanej przez szkołę – wcześniej było tu mieszkanie dyrektora) oraz wschodniej (jest tu także szkoła, pierwotnie był dom nauczyciela, a potem przedszkole). W roku 1928 powstało też gospodarstwo pomocnicze szkoły, składające się z kilku obiektów. Jest to dom kierownika, obora, spichlerz, mleczarnia i kuźnia. Wszystkie obiekty są murowane i stanowią  interesujący i bardzo udany przykład charakterystycznych dla lat dwudziestych poszukiwań „stylu rodzimego” w polskiej architekturze.
W roku 1950 pałac wyremontowano. W 1952 przeniósł się tu z pałacu z pobliskich Pawłowic (gdzie zakładano spółdzielnię produkcyjną) tzw. Uniwersytet Ludowy, kierowany przez Waldemara Babinicza. Postać Babinicza – literata, wychowawcy, działacza kulturalnego, naprawdę wielkiego człowieka, zasługuje na szersze omówienie, na co brak tu miejsca. Dodam tylko, że za trud i wielkie serce włożone przez niego w dzieło usuwania przepaści cywilizacyjnej dzielącej wówczas wieś od miasta, został po „marcu 1968” przez peerelowskie władze usunięty ze stanowiska. I to go zabiło. Zmarł rok później w Nałęczowie, w wieku 67 lat. Los Babinicza, zwanego w Rożnicy „chrzestnym„, w jakimś stopniu podzielił też pałac. Oczywiście to tylko zbieg okoliczności, ale bardzo znamienny – pałac w Rożnicy spłonął w roku 2000. W marcu!

Oznaczone: albumAutor: Roman Mirowski