DRZEWICA Zamek. Gmina Drzewica, powiat opoczyński, woj. łódzkie.

Drzewica, niewielkie miasto położone przy drodze z Końskich do Nowego Miasta nad Pilicą, słynie z dwóch obiektów: z Fabryki Naczyń Stołowych „Gerlach” oraz z ruin gotycko – renesansowego zamku Drzewieckich. Po raz pierwszy pisały o Drzewicy kroniki z okazji nadania jej przez Konrada Mazowieckiego komesowi Gosławowi z rodu Ciołków, zasłużonego wielce w walkach z Prusami. Na początku czternastego stulecia syn Gosława ufundował w Drzewicy kościół pod wezwaniem św. Łukasza, a w roku 1321 arcybiskup gnieźnieński ustanowił tutaj parafię. W roku 1429 Drzewica uzyskała prawa miejskie.
Zamek zbudował w latach 1527 – 35 Maciej Drzewiecki, kanclerz wielki koronny króla Zygmunta Starego, a wówczas arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. Budowla musiała imponować – być godną potęgi rodu Ciołków, a także i najwyższych funkcji w państwie piastowanych przez fundatora. Zamek zbudowano na południe od miasta, na prawym brzegu rzeki Drzewiczki, obok traktu krakowskiego. Podobno w tym samym miejscu stał wcześniejszy obronny dwór Ciołków. Grunt nie był tu najbardziej odpowiedni do budowy, toteż fundamenty zamkowych murów wzniesiono na warstwie żwiru i dwóch warstwach dębowych bali. Za budulec posłużyły miejscowy piaskowiec i cegła.
Zamek posiada plan regularnego prostokąta o wymiarach 37 na 43 metry. Na narożnikach postawione zostały cztery wieże, usytuowane skośnie do linii murów. W wieży północno – wschodniej znajdowała się brama wjazdowa a obok niej furta dla pieszych. Wzdłuż zachodniego muru zbudowano dwupiętrowy budynek mieszkalny, posiadający po cztery pomieszczenia na każdej kondygnacji. Był on kiedyś nakryty dwuspadowym dachem z wysokimi trójkątnymi szczytami od południa i północy. Rozdzielone wysokimi kominami szczyty mają tynkowane płaszczyzny, rozczłonkowane laskowaniami, z półkolistymi zwieńczeniami wykonanymi z cegły. Podobny szczyt posiada też ryzalit budynku pomocniczego, przeznaczonego na potrzeby dworu, wysunięty przed lico wschodniego muru.
W dolnych kondygnacjach zamkowych murów nie było okien. Były tam jedynie kluczowe strzelnice. Ograniczony zasięg ognia ze strzelnic skłania do przypuszczeń, że w skład systemu obronnego zamku wchodzić musiały jeszcze drewniane częstokoły umieszczone na otaczających go ziemnych wałach /pozostałości wałów są do dziś widoczne/ oraz fosa zasilana wodami Drzewiczki.
W wieku XVIII, po bezpotomnej śmierci Henryka Drzewieckiego, zamek przeszedł na własność jego siostry Konstancji, żony Józefa Sołtyka. Od roku 1773 stanowił własność rodziny Szaniawskich, którzy wybudowali w pobliżu dwór, znacznie lepiej nadający się do celów mieszkalnych, zaś w zamku ulokowali klasztor bernardynek.
Dnia 23 lutego 1814, jak zapisał dziekan Lasota: „pogorzał dwór Szaniawskich a od niego kościół i zamek ze zbiorami i majętnościami zakonnic.” Ogień, który całkowicie zniszczył wnętrza, krużganki i kryte gontem dachy, nie poradził sobie z potężnymi murami zamku. Ale od tego dnia drzewicki zamek pozostaje, niestety, już tylko ruiną.

Oznaczone: albumAutor: Roman Mirowski