WAŚNIÓW Kościół parafialny. Gmina Waśniów, powiat ostrowiecki.

Niedawno Waśniów obchodził jubileusz osiemsetpięćdziesięciolecia. Oparto się na wzmiance w dokumencie z roku 1145, w którym wdowa po Bolesławie Krzywoustym, Salomea, nadała wieś katedrze gnieźnieńskiej W następnym roku – kolejna wzmianka, dotycząca tym razem targu w Waśniowie, oraz trzecia, w roku 1147, gdzie osadę wymienia się w papieskiej bulli. Niestety, niektórzy historycy twierdzą, że podobno dwa pierwsze dokumenty są falsyfikatami. Potem wieś przeszła na własność klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie. W roku 1351 król Kazimierz Wielki nadał osadzie prawo średzkie, co wcale jednak nie było równoznaczne z lokacją miasta. Z braku zachowanych dokumentów data lokacji pozostaje nieznana, można jednak przyjąć, że miała ona miejsce w 2. połowie wieku XIV lub w 1. połowie XV. W roku 1432, drogą wymiany, Waśniów otrzymali cystersi z Wąchocka. Dzięki ich wstawiennictwu król nadał miastu prawo do dwóch jarmarków. W roku 1523 Waśniów płonął – aby go szybciej odbudować, król na lat dziesięć zwolnił miasto od wszelkich należnych mu podatków. Prawa miejskie Waśniów utracił w roku 1869. Dzisiaj jest wsią, ale za to siedzibą władz gminy.
Herbem Waśniowa jest biały łabędź. Według legendy, mieszkańcy Waśniowa schronili się w lasach przed najazdem Tatarów. Kiedy powrócili, osada była spalona, a jedyną żywa istotą, którą w niej zastali, był biały łabędź pływający po czerwonych wodach stawu, czerwonych bo odbijających purpurę trawionych pożogą zabudowań. Stąd wziąć się miał herb i jego kolory.
Patronami parafialnego kościoła są św. św. Piotr i Paweł. Pierwotny kościół istniał już w XII stuleciu. Z całą pewnością parafia była funkcjonowała tu już w 1. ćwierci XIV stulecia – dowodem na to są ówczesne spisy świętopietrza. Obecną, późnorenesansową świątynię zbudował w roku 1656 ksiądz Benedykt Delegowicz. W dniu 8 czerwca 1727 w waśniowski kościół uderzył piorun, powodując pożar. Po pożarze kościół odbudowano, a w roku 1882 rozbudowano.
Jest on budowlą orientowaną, wymurowaną z kamienia i pokrytą tynkiem. Przed rozbudową nawa była trójprzęsłowa. Przy środkowym przęśle, po obu jego stronach, dostawiono prostokątne kaplice: od północy większą, od południa mniejszą, z przylegającą do niej od zachodu kruchtą. W roku 1882 nawę przedłużono w kierunku zachodnim o dwa przęsła. Prezbiterium jest kwadratowe, a od nawy węższe i niższe. Od północy jest do niego dobudowana (znacznie nowsza) zakrystia , zamknięta wielobocznie. Wnętrza nakrywają sklepienia: w prezbiterium krzyżowe, w nawie i w kaplicach kolebkowe z lunetami. Sklepienia pokryte są delikatną dekoracją stiukową typu żebrowo- ramowego, z uskrzydlonymi główkami puttów. We wschodnim szczycie kościoła „na facjacie stoi figura św. Piotra Apostoła”.
Wyposażenie wnętrza jest barokowe (ambona, krucyfiks na otworze tęczowym, ławki) i rokokowe (ołtarz główny, ołtarze boczne, ołtarze kaplic). O obrazach umieszczonych w kościele ksiądz Wiśniewski wyraża się raczej źle. Szczególnie o zdobiących kaplicę, a przedstawiających św. św. Piotra i Pawła, Annę i Antoniego, pisząc iż są „marnego pędzla”
Z ciekawostek dotyczących historii polskiej literatury, należy odnotować, iż obo Waśniowa, w obecnie już nie istniejącym folwarku Gaj urodził się w roku 1633 poeta Wespazjan Kochowski, który potem, po podziale ojcowizny, przeniósł się do wsi Goleniowy w pobliżu Szczekocin.

Oznaczone: albumAutor: Roman Mirowski