WIENIAWA Kościół parafialny. Gmina Wieniawa, powiat przysuski, woj. mazowieckie.

Wieniawa, wieś na zachód od Radomia „w odległości 3 mil położona”, pierwotnie nazywała się Kłodno. Nową nazwę otrzymała od Wieniawitów, którzy w 2. połowie XV stulecia zakupili połowę wsi. Druga część, przez jakiś czas, pozostawała jeszcze Kłodnem.
Parafia w Kłodnie z pewnością powstała w roku 1365, ale pierwotny, drewniany kościół wzniesiono podobno jeszcze sto lat wcześniej. Zbudował go w roku 1264 „Heronimus Strzębosz parochus Wieniaviensis” – gdyby w pełni uwierzyć napisowi odkutemu w roku 1703 na kamiennej tablicy umieszczonej nad zachodnim portalem kościoła. Dokument erekcyjny parafii podpisał w Łowiczu arcybiskup Jarosław Bogoria Skotnicki „i dziesięciną ze stołu arcybiskupiego plebana opatrzył” – pisze ksiądz Wiśniewski
Obecny, murowany kościół, a ściślej: jego prezbiterium wraz z kaplicą, zaczął budować ok. roku 1511 Stanisław Młodecki, miejscowy proboszcz. Prawdopodobnie prezbiterium dobudowano do istniejącej drewnianej nawy pierwotnego kościoła. Tę hipotezę mógłby potwierdzać fakt istnienia późnogotyckiej przybudówki przy wschodniej części nawy, od zewnątrz ujednoliconej z kaplicą. Nawa powstała prawie dwieście lat później, w roku 1703 – jej fundatorem był sandomierski podkomorzy, Karol na Smogorzewie Dunin Wąsowicz (proboszczem był wtedy ks. Andrzej Michalski), tak więc przybudówka dostawiona była chyba do poprzedniej, drewnianej nawy.
W XIX stuleciu do tejże przybudówki dostawiono od zachodu kruchtę. W roku 1890 kościół pokryto gontem. Wieniawski kościół restaurowany był w latach 1909-12 oraz w roku 1980. Rocznik Diecezji podaje datę konsekracji – rok 1927, ale była to z pewnością ponowna konsekracja – o wcześniejszej, z dnia 22 lutego 1660, z czasów proboszcza Franciszka Dunin Karwickiego, – wspomina w spisie wieniawskich proboszczów ksiądz Wiśniewski.
Kościół składa się z późnogotyckiego prezbiterium – krótkiego, wielobocznie za-mkniętego. Od północy przylega do niego zakrystia ze skarbczykiem na piętrze, a od południa kwadratowa, współczesna z prezbiterium kaplica św. Stanisława. Nawa jest barokowa, prostokątna, szersza i wyższa od prezbiterium. Do jej wschodnich partii przylega piętrowa, późnogotycka (?) przybudówka, dobudowana do wcześniejszej, drewnianej nawy(?)a przy niej XIX-wieczna kruchta. Narożniki prezbiterium i kaplicy wzmacniają szkarpy.
Nawa i prezbiterium nakryte są płaskimi stropami, zaś zakrystia i składziki przesklepione kolebką. Nad kaplicą, otwartą do prezbiterium okrągłołukową arkadą, wykonane jest sklepienie gwiaździste z ciosowymi, profilowanymi żebrami i zwornikiem ozdobionym herbem Półkozic, którym pieczętował się fundator, ks. Stanisław Młodecki. Zachowały się też późnogotyckie kamienne portale: z prezbiterium do zakrystii i z kruchty do składzika (zamknięte odcinkowym łukiem, profilowane i fazowane) oraz w zachodniej ścianie kaplicy, na poziomie pietra (z motywami oślego grzbietu i tarczą herbową w partii nadprożowej).
Najcenniejszym elementem wnętrza jest renesansowy ołtarz z 1544 roku, powszechnie znany jako „poliptyk wieniawski”, przypisywany uczniom Wita Stwosza, a ufundowany przez ks. Młodeckiego. Poliptyk przedstawia sceny z życia św. Stanisława, a w polu środkowym jego męczeńską śmierć. Rzeźbione są; pole środkowe, zwieńczenie, predella i awersy ruchomych skrzydeł wewnętrznych. Pozo-stałe części ołtarza zdobią malowidła.

Oznaczone: albumAutor: Roman Mirowski