STROŻYSKA Kościół parafialny. Gmina Nowy Korczyn, powiat buski.

Wieś Strożyska leży w połowie drogi między Wiślicą i Nowym Korczynem, administracyjnie należąc do gminy nowokorczyńskiej. W czasach Długosza Strożyska stanowiły prebendę kanonika wiślickiego, a parafia istniała już wtedy sto kilkadziesiąt lat. Dokładnej daty erygowania parafii nie znamy, wiadomo jednak, że istniała już w roku 1326, a plebanem był wówczas ksiądz Wawrzyniec. Pierwszą postacią historyczną związaną ze Strożyskami, był Jan syn Pakosława. Jemu to w Roku Pańskim 1354 król Kazimierz nadał miasto Rzeszów, jako nagrodę za odważną i udaną misję poselską do Tatarów i zjednanie pokoju dla ziemi ruskiej. Talenty dyplomatyczne Jana ze Strożysk musiały być niemałe: dziesięć lat później powierzono mu kolejną misję, tym razem do papieża, do Awinionu, której przedmiotem były sprawy świętopietrza.
„W 1370 roku w aktach wiślickich wpisał się Michałko, <haeres de Sthroziska>. Dziedzic ten zbudował, czy przebudował dawny kościół, a może tylko wysoką wzniósł wieżę, przylegającą do głównego wejścia do świątyni …W północnej ścianie zewnętrznej tej wieżycy, służącej kiedyś za czatownię, czyli stróżnicę /stąd Strożyska/ obsadzone są dwie płyty… Razem tworzą herb zwany Półkoza...” – napisał ksiądz Wiśniewski. W odrzwiach wieży wykuto napis: HOC OPUS EREXIT DOMINUS MICHAEL HERES DE STROZISKA A.D. MCCCXXVIII. Czy data dotyczy tylko wieży, czy całego kościoła, jak wyglądał pierwotny kościół, czy Michałko zbudował nowy kościół, czy tylko przebudował starszy? – na te pytania odpowiedzi nie ma. Oficjalnie, tak po-dają wszystkie źródła, Michała uważa się za fundatora całego kościoła. Profesor Dmochowski sądzi, że gotycki kościół ze Strożysk inspirowany był wiślicką kolegiatą, a umieszczony w środku nawy dziesięcioboczny filar podtrzymujący sklepienie, zastosowano tu nie z przyczyn konstrukcyjnych /przestrzeń nawy jest niewielka/ ale dlatego, by naśladować znany i ze wszech miar godny szacunku przykład wiślicki.
Kościół trwał w niezmienionym kształcie aż do roku 1895, kiedy to rozbudowano go w stylu neogotyckim. Zburzono stare prezbiterium, dobudowując do gotyckiego korpusu nowe prezbiterium oraz dwie kaplice /od południa Matki Boskiej, od północy Pana Jezusa/, na kształt transeptu, całkowicie psując dotąd doskonałe, gotyckie proporcje. Przy rozbudowie użyto na szczęście kostkę ciosową, czyli ten sam materiał, który stosowany był do narożników i obramień okiennych w części autentycznie gotyckiej. Wrażenie dysonansu, mimo tego, pozostaje. Łagodniej ocenia autorów przebudowy ksiądz Jan Wiśniewski, pisząc: „Gdyby nie żal, że przy powiększeniu kościoła prezbiterium zakończone absydą i pewnie nie mniej ciekawe jak nawa, zostało zburzone, można powiedzieć, kościół czyni bardzo miłe wrażenie: jest cały sklepiony, żebrowania łączą się na oryginalnych zwornikach i spadają na nie mniej oryginalne wsporniki”. Gdyby nie żal, księże Janie, gdyby nie żal…
W latach 1944 – 45 kościół odniósł zniszczenia, powodujące konieczność prowadzenia prac restauracyjnych – niezbędne prace wykonano. Na jego południowej ścianie wciąż znajdują się tarcze dwóch najstarszych w Polsce ze-garów słonecznych, założone w XIV stuleciu, kiedy nie obowiązywała jeszcze zasada, że „czas to pieniądz”, ale kiedy czas już był na tyle cenny, że należało go odmierzać. Także w niewielkich, podwiślickich Strożyskach.

Oznaczone: albumAutor: Roman Mirowski